काठमाडौँ, १ भदौ । जोकोहीको पनि हातखुट्टा या शरीरका विभिन्न भाग कुनै समय झमझमाएकै हुन्छ । कहिलेकाही कुनै भाग झमझमाउनु त सामान्य हो । तर, बारम्बार झमझमाइरहन्छ भने तपाईंमा केही न केही समस्या छ भन्ने कुरा सम्झनुपर्छ । हातगोडा खुम्च्याएर बस्दा या कुनै अंगमा कसिलो गरी बाधिँदा त्योभन्दा तलको भाग झमझमाउनु सामान्य हो। खुट्टा सीधा पार्दा या बाँधिएको चिज खोलेको केही समयमा नै ठीक हुन्छ । नदोब्य्राई या नबाँधी पनि बारम्बार झमझमाउने या निदाउने गर्दछ भने यस्तो समस्या हुनसक्छ :
पोषणमा कमी
शरीरमा पोषणको कमी भएमा हातखुट्टा झमझमाउने हुन्छ । पोषणको कमी हुँदा नसामा रहने सेललाई चाहिने आवश्यक तत्त्व प्राप्ति हुँदैन, जसले गर्दा नसाले सहज रूपले काम गर्दैन । विशेष गरी भिटामिन डी १, डी ६, डी १२ को कमीले गर्दा झमझमाउने समस्या हुन्छ । साथै, आवश्यक मात्रामा क्याल्सियम, आयोडिनजस्ता तत्त्वको कमीले पनि यो समस्या हुन्छ ।
नसामा आघात
कुनै पनि नसामा केही कारणले आघात पुगेमा, हड्डी खिइएमा पनि हातखुट्टा या शरीर नै झमझमाउने हुन्छ । नसाको जुन क्षेत्रमा आघात पुगेको हो, सोभन्दा तलको भागको सूचना मस्तिष्कमा नपुग्ने हुँदा सो भाग झमझमाउने गर्दछ । घुँडाको नसामा आघात पुगेमा घुँडा र सोभन्दा तलको भाग निदाउने हुन्छ । दुईवटा हड्डी जोड्ने नसामा समस्या हुँदा पनि यस्तो समस्या देखिन्छ । विशेष गरी सो नसा तन्किएमा, च्यापिएमा, चोटपटक लाग्दा त्योभन्दा मुनिको भागमा समस्या हुने गर्छ ।
मधुमेह
शरीरमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण भएन भने पनि हातगोडा र शरीर झमझमाउने गर्दछ । यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिएन भने हात र खुट्टामा वा हात र खुट्टाका औँलामा जाने स्नायुतन्त्रमा क्षति पुग्न जान्छ । ती तन्त्रमा क्षति पुग्दा स्नायुमा सूचना जान पाउँदैन र निदाउनेरझमझमाउने हुनसक्छ । जब हात र खुट्टामा स्पर्श चेतना हुँदैन, तब पोलिने, लड्ने र ती अंगमा अरू चोटपटक लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।
थाइराइड असन्तुलन
थाइराइड हर्मोनले शरीरका अंग र नसालाई सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ । यदि हर्मोन उत्पादन बढी या कमी भयो भने नसा असन्तुलित भई पोल्ने, झमझमाउने समस्या हुन्छ । विशेष गरी हाइपोथाइराइड (थाइराइड उत्पादनमा कमी) हुँदा थकाइ लाग्ने, झमझमाउने समस्या हुने गर्दछ ।
युरिक एसिड
युरिक एसिडका कारण नसामा अनावश्यक फोहोरजन्य संक्रमण जम्न गई स्नायुतन्त्रमा खराब गर्दछ । जसले गर्दा स्नायु सञ्चारमा असर पर्छ । जसले पोल्ने, झमझमाउने, दुख्ने गर्दछ ।
बाथको समस्या
बाथको समस्या भएका मानिसको नसामा रहेको प्रतिरोधात्मक तत्त्वलाई नष्ट गरिदिन्छ । विशेष गरी शरीरका बढी सक्रिय रहने विभिन्न जोर्नीमा रहेका नसाहरूको सो तत्त्व काम नलाग्ने बनाउँदै जान्छ । जसले गर्दा सुन्निने, दुख्ने, पोल्ने, झमझमाउने समस्या थपिन्छ।
कीटनाशक औषधि
कीटनाशक औषधि लगाइएको सागसब्जी या फलफूलको सेवनले पनि हातखुट्टा झमझमाउने समस्या हुनसक्छ । कीटनाशक औषधिले स्लो प्वाइजनको काम गरिरहेको हुन्छ । जसले गर्दा दिमाग, मिर्गौला र कलेजोलाई प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष असर गरिरहेको हुन्छ । दिमागको सम्बन्ध सबै अंगसँग हुने हुँदा सुरुमा थाहा नभए तापनि लामो समयको सेवनले स्नायुमा असर गर्नसक्छ । जसले गर्दा पनि शरीर नै झमझमाउने समस्या हुन जान्छ।
पिउने पानी
पिउने पानीमा आवश्यक तत्त्वहरूको घटीबढीले पनि हातखुट्टा झमझमाउने समस्या हुन्छ । पानीमा हुने मिनरल्स, फोस्फोरस, क्याल्सियम, सोडियम, आर्सेनिकको सन्तुलन भएन भने त्यसले नसामा असर गर्छ । हाम्रो देशका तराई क्षेत्रका मानिसमा नसाको समस्या बढी देखिनु पनि त्यहाँ हुने अत्यधिक मात्रामा आर्सेनिकको कारण हो।
नसा च्यापिएमा
हात, खुट्टा, ढाड, घाँटी कुनै स्थानको नसा च्यापिएमा पनि झमझमाउने या निदाउने समस्या हुन्छ । यस्तो समस्या विशेष गरी ढाडको हाडले नसा च्यापिँदा, हात, खुट्टा च्यापिँदा या लामो समय दोब्य्राएर बस्दा नसा च्यापिएर हुने गर्छ ।
उपचार
झमझमाउने या निदाउने कारण पत्ता लगाउनुपर्छ ।
कारण पत्ता लगाइसकेपछि सम्बन्धित रोगका चिकित्सककहाँ गएर उपचार गर्नु राम्रो हुन्छ ।
कसिला कपडा नलगाउने ।
नसालाई क्रियाशील बनाइरहन नियमित रूपमा व्यायाम गर्ने ।
धुम्रपान र अत्यधिक मादक पदार्थ सेवन नगर्नु ।
मधुमेहमा रगतमा भएको चिनीको स्तर नियन्त्रणसँगै व्यायाम र नियमित परीक्षण गर्ने ।
यदि गम्भीर किसिमको निदाउने तथा झमझमाउने समस्या छ भने चिकित्सकसँग सल्लाह लिई नियमित फिजियोथेरापी गर्नु राम्रो हुन्छ ।
