काठमाडौं, २९ जेठ । शरीरमा भित्री चोट लाग्दा छालामा प्रायः निलो दाग देखापर्छ, जसलाई हामी सामान्य भाषामा निलो पनि भन्छौँ र मेडिकल भाषामा यसलाई कन्ट्युसन वा आन्तरिक चोट पनि भनिन्छ, तर कहिलेकाहीँ यस्ता निलो दागहरू चोटपटक नलागेर पनि हुन्छन् । आज हामी तपाईलाई यसको बारेमा बताउँछौं।
निलो दाग किन हुन्छ?
छालामा चोटपटक लाग्दा रक्तनलीमा क्षति पुग्छ, जसका कारण रगत छालाभित्र पसेर वरपरका कोशिकाहरूमा फैलिन्छ, जसले नीलो रंग लिन्छ । नीलो हुनुको एउटा कारण यो पनि हो, तर चोट नलागेको नीलो दाग देखिएमा बुढेसकाल र शरीरमा पोषणको कमी हुनुको कारण पनि हुन सक्छ । साथै, कारण हेमोफिलिया र क्यान्सर जस्ता ठूला रोगहरू पनि हुन सक्छन्।
उमेर अनुसार…
बुढेसकालमा यो सामान्य हुन्छ किनभने एक्टिनिक पर्पुरा भनिने यी दागहरू रातो देखि सुरु हुन्छ, त्यसपछि बैजनी र गाढा नीलो हुन्छ, त्यसपछि हल्का हुन्छ र त्यसपछि गायब हुन्छ किनभने रक्तनलीहरू धेरै वर्षदेखि सूर्यको प्रकाशमा परेका छन्। कमजोर तर यो सामान्य कुरा हो।
पोषणको कमी भएमा…
तपाईंको शरीरमा भिटामिन र मिनरल्सको कमी भए पनि यस्तो हुन्छ किनभने यसले रगत जम्न र घाउ निको पार्नमा विशेष भूमिका खेल्छ। अभावका कारण निलो पनि हुन्छ । शरीरमा भिटामिन के को कमी जस्तै यो तत्व रगत जम्न मद्दत गर्छ।
भिटामिन सी – भिटामिन सीले रक्तनलीहरूलाई चोटपटकबाट बचाउँछ । जब शरीरमा यो भिटामिनको कमी हुन्छ, घाउ निको हुन धेरै समय लाग्छ।
खनिज–जिंक र फलामको कमीले पनि एनिमिया निम्त्याउँछ, जसलाई निलोको प्रमुख कारण पनि मानिन्छ।
बायोफ्लाभिनोइड अर्थात् भिटामिन पी – तपाईंले यो भिटामिनको बारेमा धेरै सुन्नु भएको छैन। तर भिटामिन पी केही बायोफ्लाभिनोइडहरू हुन् जसले आन्तरिक चोटहरूबाट जोगाउन काम गर्छ। यो अमला, सुन्तला, मीठो कागती र तिल, चुकन्दर र केरा जस्ता सिट्रस फलहरूमा पाइन्छ।
क्यान्सर र केमोथेरापीका कारण…
यदि कुनै व्यक्ति क्यान्सर जस्तो रोगको लागि केमोथेरापी गराइरहेको छ भने, उसको रगतको प्लेटलेट्स कम हुन्छ, जसका कारण शरीरमा बारम्बार नीलो दाग देख्न सकिन्छ।
थ्रोम्बोफिलिया र हेमोफिलिया विकारहरू
थ्रोम्बोफिलिया एक रगत विकार हो जसमा प्लेटलेट्स कम हुन्छ, जसको कारण शरीरको रगत जम्ने क्षमता पनि कम हुन्छ, जसको कारण नीलो दागहरू हुन्छन्।
हेमोफिलिया रोग आनुवंशिक भएता पनि रगत जम्न नसक्ने भएकाले यो समस्या भएका व्यक्तिहरूलाई धेरै रक्तस्राव हुने सम्भावना हुन्छ । अत्यधिक वा अस्पष्ट रगत बग्नु वा चोटपटक लाग्नु हेमोफिलियाको लक्षण हो ।
रक्तनली कमजोर भएमा…
एहलर्स-डेन्लस सिन्ड्रोम पनि चोट को कारणहरु मध्ये एक हुन सक्छ । यस समस्यामा कोशिका र रक्तनलीहरू कमजोर हुने र सजिलै टुट्ने भएकाले घाउ हुन्छ। यस रोगका मुख्य लक्षणहरू शरीरमा अत्याधिक दाग लाग्नु, घाउ ढिलो निको हुनु, आन्तरिक रक्तस्राव हुनु आदि हुन्।
औषधि र अत्यधिक पूरक
रगत पातलो पार्ने केही औषधिहरूले रगत जम्नबाट रोक्छ, जसले शरीरमा लगातार चोटपटक लाग्न सक्छ। यसबाहेक केही प्राकृतिक सप्लिमेन्टको अत्याधिक प्रयोगले पनि रगतलाई पातलो बनाइदिन्छ, जसका कारण रगत छिट्टै जम्दैन, यद्यपि यस्तो विरलै हुन्छ किनभने त्यस्ता सप्लिमेन्ट सेवन गर्दा रगत पातलो पार्ने औषधिसँगै सेवन गर्दा रगत पातलो हुन्छ ।
जब निलो दाग ठूलो हुन्छ र त्यसमा धेरै पीडा हुन्छ वा लामो समयसम्म त्यो निशान रहन्छ भने अवश्य चिकित्सकीय जाँच गराउनुपर्छ ।
खानामा मल्टि भिटामिन खानुहोस्।
यदि घाउको कारणले चोट लागेको छ भने तुरुन्तै बरफ लगाउनुहोस्। यसले एकै समयमा नीललाई निको पार्छ ।
बेंकिंग सोडा नीलो दाग निको पार्न मद्दत गर्न सक्छ । यसका लागि ३ चम्चा पानीमा १ चम्चा बेकिंग सोडा मिसाएर दागमा लगाउनुहोस् ।
ताजा एलोवेरा जेल निकालेर प्रभावित क्षेत्रमा लगाउनुहोस् ।
टोनरको रूपमा काक्राको रस प्रयोग गर्नुहोस्।
