काठमाडौं, १९ भदौ । गर्भाधानको चर्चा हुँदा महिलाहरुको प्रजनन स्वास्थ्यको बारेमा अक्सर कुरा गरिन्छ, जबकि पुरुषहरुको प्रजनन स्वास्थ्यको महिलाहरुको समान महत्व छ । यही कारणले गर्दा पुरुषको प्रजनन स्वास्थ्यमा पनि उत्तिकै ध्यान दिन जरुरी छ ।
पछिल्लो चार दशकमा भारतलगायत विश्वभर शुक्रकीटको संख्या ५० प्रतिशतभन्दा बढीले घटेको हालै गरिएको एक अध्ययनले देखाएको छ । प्रजनन स्वास्थ्यले व्यक्तिको समग्र स्वास्थ्यलाई जनाउँछ। शुक्रकीटको संख्या सहित, यसको कमीले दीर्घकालीन रोगहरूको साथसाथै जीवन छोटो पार्न सक्छ।
आज हामी पुरुष प्रजनन क्षमतालाई असर गर्ने कारकहरू, र तिनीहरूलाई कसरी सुधार गर्न सकिन्छ भनेर जानौं।
१. आफ्नो वरपरको वातावरण सुधार गर्नुहोस्
पछिल्ला केही वर्षमा प्लास्टिकको अत्याधिक प्रयोग, प्रदूषण, कार्बन उत्सर्जन र ग्लोबल वार्मिङका कारण हाम्रो वातावरणमा धेरै क्षति पुगेको छ । जसको प्रत्यक्ष असर हाम्रो स्वास्थ्यमा पनि पर्छ । यही कारणले गर्दा विगत केही दशकयता क्यान्सर, दीर्घकालीन रोगसँगै प्रजनन क्षमतामा पनि कमी आएको छ । वायु प्रदूषणको स्तर बढ्दै गइरहेको छ, जसले हाम्रो प्रजनन क्षमता सहित हाम्रो समग्र स्वास्थ्यलाई असर गरिरहेको छ। तपाईंको प्रजनन क्षमता सुधार गर्न, तपाईंले आफ्नो जीवनबाट प्रदूषण निम्त्याउने चीजहरू हटाउनु पर्छ। यसमा प्लाष्टिकको प्रयोग घटाउने, कृत्रिम मिठास, कृत्रिम स्वाद र खाद्य परिरक्षकहरूको प्रयोग नगर्ने, किनभने यसले शुक्राणुको संख्या र गुणस्तर घटाउँछ।
२. इलेक्ट्रोनिक ग्याजेटहरूको प्रयोग कम गर्नुहोस्
यो डिजिटल संसारमा मोबाइल, ट्याब, ल्यापटपको प्रयोग सामान्य छ। अब तिनीहरूलाई प्रयोग नगरी केहि गर्न असम्भव देखिन्छ, तथापि, तिनीहरूले हाम्रो स्वास्थ्यमा पनि नराम्रो प्रभाव पार्छ, त्यसैले सकेसम्म तिनीहरूलाई टाढा राख्नुहोस्। हालै गरिएको एक अध्ययन अनुसार प्यान्टको खल्तीमा राखिएको सेलफोनबाट निस्कने ध्ष्–ँष् सिग्नलले शुक्रकीटको गतिशीलता र गुणस्तरमा प्रतिकूल प्रभाव पार्छ।
३. ठूलो उमेरमा बच्चाको योजना बनाउने
प्रतिस्पर्धाले भरिएको आजको जीवनमा अधिकांश दम्पतीहरूले आफ्नो व्यक्तिगत जीवनलाई भन्दा आफ्नो करियर र पेशालाई बढी महत्त्व दिन्छन्। जसका कारण उनीहरुले ३० वर्षपछि सन्तान जन्माउने योजना बनाएका छन् । विज्ञानका अनुसार उमेरसँगै शुक्रकीटको गुणस्तर घट्दै जान्छ र गर्भ रहन गाह्रो हुन्छ । यो कुरा धेरै कम पुरुषलाई थाहा छ। महिला र पुरुष दुवैको गर्भधारणको उमेर ३० वर्षभन्दा कम छ र ३५ वर्षसम्म बढाउन सकिन्छ। यो उमेर पछि जटिलता बढ्छ।
४. धुम्रपान वा रक्सी पिउने
चुरोट पिउने, दिनहुँ रक्सी पिउने वा सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोग आदिले पनि शुक्रकीटको गतिशीलता र गुणस्तरमा असर गर्छ। टेस्टिकुलर टिश्यु विषाक्त पदार्थहरू परिसंचरण गर्न धेरै संवेदनशील हुन्छ र यी विषाक्त पदार्थहरूको दीर्घकालीन एक्सपोजरले शुक्राणु उत्पादनमा उल्लेखनीय रूपमा असर पार्न सक्छ। यी हानिकारक पदार्थहरूले पनि उत्परिवर्तन निम्त्याउँछ, जसले भ्रूणमा समस्या निम्त्याउन सक्छ र जन्ममा बच्चामा दोष पनि निम्त्याउन सक्छ। प्रजनन क्षमता सुधार गर्न, पुरुषहरूले तुरुन्तै आफ्नो जीवनबाट यस्ता विषाक्त चीजहरू हटाउनु पर्छ।
५. स्वस्थ जीवनशैली कायम राख्नुहोस्
कोभिड–१९ को महामारीपछि युवाहरूमा मधुमेह, उच्च रक्तचाप र मोटोपना जस्ता गम्भीर रोगहरू देखा पर्न थालेका छन् । महामारी पछि, धेरै मानिसहरू अझै पनि घरबाट काम गरिरहेका छन्, शारीरिक गतिविधि कम भएको छ, जंक फूडको खपत बढेको छ र मानिसहरू घरमै सीमित छन्। जसका कारण मानसिक स्वास्थ्यमा पनि असर परेको छ भने पुरुषमा प्रजनन क्षमता सम्बन्धी समस्या पनि बढेको छ । यसबाहेक निद्रा नपुग्नु वा सुत्नु र गलत समयमा उठ्नुले पनि प्रजनन क्षमतालाई असर गर्छ।
जीवनबाट तनाव हटाउन दैनिक व्यायाम गर्नुहोस्, ध्यान गर्नुहोस्, स्वस्थ खाने बानी विकास गर्नुहोस् र सुत्ने बानीमा पनि सुधार गर्नुहोस्। पुरुष र महिला दुवैले आफ्नो जीवनशैलीमा सुधार गर्नुपर्छ र आफ्नो प्रजनन क्षमता बढाउनको लागि गतिविधिको स्तर बढाउनु पर्छ।
