काठमाडौं, ११ वैशाख । विकासको नाउमा प्रकृतिमाथिको दोहन अत्याधिक हुँदा वातावरणीय समस्याहरु चुलिदै गएका छन् ।औद्योगिकीकरण निर्माण लगायतका कारण प्रदुषणमा अत्याधिक वृद्धि मात्रै होइन। पारिस्थितिक प्रणालीमा समेत गम्भीर असर पुग्दै आएको छ । तर, अहिले कोरोना महामारीको कारण विश्वका अधिकांश मुलुक लकडाउन भएका छन् । लकडाउनले मानिसलाई घरमै थुनेपनि औद्योगिक तथा निर्माण कार्य न्यून हुँदा प्रकृतिलाई भने गज्जबको राहत मिलेको छ ।
महामारीको संक्रमणको उच्च जोखिम बढेपछि विश्वका अधिकांश मुलुकमा लकडाउन गरिएको छ । लकडाउन भएपछि औद्योगिक उत्पादन, पूर्वाधार,आयोजना निर्माण, सडक तथा हवाई सेवा बन्द, सभा सम्मेलन लगायतका विविधि मानवीय क्रियाकलाप न्यून भएका छन् सडकहरूमा गाडी गुडेका छैन्न, कलकारखानाहरू बन्द छन् , भवन निर्माण ठप्प छ , मानिसहरु घरभित्रै बस्न बाध्य छन ।
प्रदूषणका मुख्य कारकहरु एक प्रकारले निलम्बन गरिएका छन् । जसका कारण प्रदुषणको कमी भएको छ । यस्तै वायु प्रदुषण, ध्वनी प्रदुषण, सवारी जामले अस्त व्यस्त हुने काठमाडौ उपत्यकाले पनि राहत पाएको महशुस हुन थालेको छ ।
विगत ३० वर्ष अघिको काठमाडौ उपत्यकाको अवस्था लकडाउनले पुनरावृत्त भएको छ । उपत्यकाले यतिबेला मुक्तिको श्वास फेरिरहेको छ ।उपत्यकाको प्रदुषण पनि ह्वात्तै घटेको छ । काठमाडौ उपत्यका विश्वका प्रदुषण उच्च रहेको स्थानमा पर्दछ ।
गत वर्षमा विश्व स्वास्थ्य संगठनले तोकेको मापदण्ड भन्दा ६ गुणा बढीसम्म प्रदुषण भएको रेकर्ड छ । तर, यतिबेला अत्याधिक प्रदुषण हुने उपत्यका यतिबेला सुन्दर सफा र स्वस्थ छ । मनोरम दृष्य मात्रै होइन, पारिस्थितिक प्रणालीमा समेत केही सुधारका संकेत देखिएका छन् ।
विकासको नाउमा भएका मनलाग्दी विकासे दोहनले उपत्यका लगायत सबै तिर वातावरणीय खलल आएको थियो । कोरोना भाइरसका कारण औद्योगिक धन्दा, कलकारखाना विकास निर्माणका कार्य सबै रोकिदा प्रकृतिलाई राहत मिलेको छ।
यद्यपी मानिस घरभित्रै थुनिएका छन् । तर, प्राकृतिक सम्पदामाथि न्याय भएको छ । लकडाउन पछिको प्रकृतिमा आएको परिवर्तनले अब विकास गर्दा वातावरणीय पक्षमलाई विशेष जोड दिनुपर्छ भन्ने सत्यतालाई अनुभव सिद्ध गरेको छ ।
