काठमाडौं, १३ असोज ||
श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका सचिव केवलप्रसाद भण्डारीले यो वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा गएका ९२ प्रतिशत श्रमिक सिप तथा तालिम नभएकाहरु गएको बताउनुभएको छ । नेपाल उद्योग परिसंघले आयोजना गरेको श्रमिक सीप विकासमा नीतिगत व्यवस्था विषयक छलफल कार्यक्रममा बोल्दै सचिव भण्डारीले यस्तो बताउनुभएको हो ।
उहाँले नेपालको कानूनले वैदेशिक रोजगारीमा जानको लागि सीप र तालिम अनिवार्य आवश्यक भनेको बताउनु भयो । उहाँले कानूनी व्यवस्था भएपनि नेपालबाट वैदेशीक रोजगारीमा जानेहरु मध्ये ९२ प्रतिशत श्रमिक सीप विना विदेश गइरहेको बताउनु भयो । उहाँले पछिल्लो वर्ष वैदेशिक रोजगारीमा गएका साढे ३ लाख नेपालीहरु मध्ये ९२ प्रतिशत तालिम बिना गएको उल्लेख गर्नुभयो । सचिव भण्डारीले तालिम र सिपको सर्टिपिकेट आवश्यक पर्ने भएकाले तालिम बिनाको सर्टिपिकेट बोकेर विदेश जाने गरेको बताउनु भयो । उहाँले सीप बिना वैदेशिक रोजगारीमा जाने गरेकाले नेपालमा आएर सामान्य सुनचाँदी बनाउने भारतीय कालीगढहरुले गर्ने आम्दानी भन्दा पनि कम रहेको बताउनु भयो । उहाँले नेपालमा सीप विकासको लागि तालिम दिने भनेर सबै मन्त्रालय र संस्थाहरुले गरिरहेको भन्दै अब सरकारले शिक्षा र श्रम मन्त्रालयलाई श्रमिक र एडभान्स तालिम सिटिभिटीलाई मात्रै दिएर अन्य सबै बन्द गर्न आवश्यक रहेको बताउनु भयो । उहाँले तालिम दिने सरकारका धेरै संस्था भएपनि श्रम बजारमा तालिम दिने श्रमिकको अभाव रहेको बताउनु भयो । उहाँले आन्तरिक श्रमबजारमा सिप विकास तालिम भएका श्रमिको माग धेरै रहेको बताउनु भयो । उहाँले काठमाडौंमा पल्विङको काम गर्ने भारतको उडिसा प्रदेशका ७ हजार ५०० सय मानिसहरु रहेको उल्लेख गर्नुभयो । उहाँले फर्निचर,टायल मार्वल,सुनचाँदीका कालिगडहरु सबै भारतीय रहेको भन्दै भारतीयबाट नेपालमा आएका सुनचाँदीको पसल भित्र बसेर कमाउने आम्दानी सीप भएका नेपालीले गल्फ मुलुकहरुमा कमाए भन्दा बढी रहेको दाबी गर्नुभयो । उहाँले नेपालका टेलरिङ तथा गार्मेटहरुमा ८० प्रतिशत श्रमिकहरु भारतीय श्रमिक रहेको बताउनु भयो । उहाँले नेपालको श्रमबजारमा माग ठूलो छ तर नेपाली श्रमिकहरु नेपालमा नभएको बताउनु भयो । उहाँले नेपाली श्रम बजारमा सिपको अभाव रहेको भन्दै नेपालीहरुले १७८ देशमा काम गरिरहेका बताउनु भयो । उहाँले सिप र क्षमता भएका मानिसहरु १७८ देशमा काम गरेको भए नेपालको रेमिट्यान्स अहिले आएको भन्दा दोब्बर हुनुपर्ने बताउनु भयो । उहाँले सरकारले तालिम र सीप विकासमा लगानी गर्न आवश्यक रहेको बताउनु भयो । उहाँल सीप विकास गर्ने भनेर सरकारले योजना बनायो तर शिक्षा,श्रम र तालिम दिने संस्थाहरुको स्वार्थको कारण काम नभएको दाबी गर्नुभयो ।
त्यस्तै,राष्ट्रिय योजना आयोगका सचिव डा.तोयनारायण ज्ञवालीले योजना आयोगले १६ औं योजनाको मस्यौदा तयार गर्दा श्रम बजारका विषयमा फरक रुपमा तयारी रहेको बताउनु भयो। उहाँले राष्ट्रिय योजनाहरु केही फरक ढङ्गले बनाएर मुलुकमा नै रोगगारी वृद्धि गर्ने र सिप विकास गर्ने योजना बनाउने तयारी रहेको बताउनु भयो । उहाँले नेपाली श्रमबजारमा सिप विकास गर्ने तालिमलाई व्यवस्थित र शिक्षाको कोषमा समेत राख्न आवश्यक रहेको बताउनु भयो ।
कार्यक्रम उद्योगी व्यवसायीहरुले नेपाली श्रम बजारमा दक्ष र तालिम प्राप्त श्रमिकको ठूलो अभाव रहेको बताए । उनीहरुले सरकारले वैदेशिक रोजगारीमा जाने श्रमिकलाई पनि सीप तथा तालिमको व्यवस्था गरी नेपालमा नै रोजगारी सिर्जना गर्न पहल गर्नु माग गर्दै दक्ष श्रमिक नहुँदा उद्योगबाट उत्पादन समेत कम हुुँदै गएको बताए । उनीहरुले नेपाली श्रमिकहरु विभिन्न संगठनको नाम आन्दोलन हडताल गर्ने भएकाले विदेशी श्रमको माग बढी भइरहेको बताए ।
