काठमाडौं, २७ साउन । १५ किलो धान, डेढ किलो गुड अनि २५ ग्राम नुन । यो हो हात्तीको साँझको रासन । दिउँसो चराउने र काटेको घाँस छुट्टै । तीसको दशकमा आरक्ष (हाल निकुञ्ज) स्थापनासँगै संरक्षित क्षेत्रभित्र गस्ती तथा अन्य कामका लागि हात्ती पाल्न थालिएको हो ।
यो रासन त्यही बेला निर्धारण गरिएको हो । सुरुमा चामल दिइन्थ्यो । त्यसले पाचनमा समस्या देखिएपछि धान दिन थालियो । शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जमा ७ पालुवा हात्ती छन् । एउटा यहीँ जन्मिएको । बाँकी सबै चितवन र बर्दियाबाट ल्याइएका । निकुञ्जको पिपरैयामा ३, मालुमेलामा २ र शुक्लाफाँटा घाँसे मैदानमा दुई हात्ती राखिएका छन् ।
तिनलाई घाँस, चरन र रासनसम्मका लागि कर्मचारी खटाइएका छन् । एउटा हात्तीका लागि तीन जनासम्मको दरबन्दी छ– फणित, पछुवा र माहुते । फणित कर्मचारीका मुख्य व्यक्ति हुन् । उनले माहुते र पछुवालाई खटाउने तथा परेका बेला चराउन लैजाने र रेखदेखको काम गर्छन् । पछुवाले दाना खुवाउने र चराउन लैजान्छन् । हात्तीको बासस्थान सफा गर्ने, घाँस काट्ने जिम्मेवारी माहुतेको भागमा पर्छ ।