काठमाडौं,१३ मंसिर । सन्तुलित आहार बालबालिकाको समग्र स्वास्थ्य विकासको लागि आधारभूत आवश्यकता हो। सन्तुलित आहारले बालबालिकाको शारीरिक विकास, मानसिक विकास र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता सुनिश्चित गर्छ । यसका बाबजुद पनि सन्तुलित आहारले भिटामिन डी जस्ता केही महत्त्वपूर्ण पोषक तत्वहरू उपलब्ध गराउन पूर्ण रूपमा सफल हुँदैन। अन्य भिटामिनहरू जस्तै, भिटामिन डी सामान्यतया हाम्रो खानामा प्रशस्त मात्रामा उपलब्ध हुँदैन। यस्तो अवस्थामा, यो पूरा गर्न अभिभावकहरूले आफ्ना बच्चाहरूको विशेष हेरचाह गर्नुपर्छ।
बालबालिकाको विकास र राम्रो स्वास्थ्यको लागि भिटामिन डीको महत्व
भिटामिन डी लाई सनसाइन भिटामिन पनि भनिन्छ। यो बच्चाहरु को बल र विकास को लागी धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यो बोसोमा घुलनशील भिटामिन हड्डीको मजबुतका लागि मात्र होइन, यसले हार्मोनको रूपमा विभिन्न शारीरिक कार्यहरूलाई पनि असर गर्छ।
हड्डी र मांसपेशी बलियो बनाउन सहयोगी
भिटामिन डीले शरीरमा क्याल्सियम र फस्फेट जस्ता खनिजहरू बढाउँछ जुन हड्डी र मांसपेशी बलियो बनाउन आवश्यक हुन्छ। यसले हड्डी र मांसपेशीलाई मात्र बलियो र स्वस्थ बनाउँदैन, यसले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनमा पनि महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। तर, हाम्रो शरीरका लागि भिटामिन डी कति आवश्यक छ भन्ने कुरा जान्न निकै जरुरी छ ।
भिटामिन र औषधिको मापनको एकाइ क्ष्ग् (अन्तर्राष्ट्रिय एकाइ) हो। सरल भाषामा, जसरी हामीले चिनीलाई किलोग्राममा र दूधलाई लिटरमा नाप्छौँ, त्यसैगरी भिटामिनलाई आइयूमा नापिन्छ।
नवजात शिशुका लागि ४०० क्ष्ग् भिटामिन डी र बच्चाहरू र वयस्कहरूका लागि ६०० क्ष्ग् भिटामिन डी दैनिक आवश्यक हुन्छ । दैनिक सही मात्रामा भिटामिन डी उपभोग गर्दा यसले तिनीहरूको कंकालको संरचनाको सहज विकास सुनिश्चित गर्दछ, बलियो बनाउँछ। मांसपेशिहरु र प्रतिरक्षा बढाउँछ, जसले बच्चाहरु बिरामी पर्ने संभावनाहरु लाई कम गर्छ।
भिटामिन डीको कमीका धेरै सामान्य लक्षणहरू छन् जसबाट तपाईं यसलाई पहिचान गर्न सक्नुहुन्छ। यदि तपाईंको बच्चामा जोर्नी दुख्ने, लगातार थकाइ लाग्ने, कपाल पातलो हुने वा घाउको ढिलो निको नहुने जस्ता लक्षणहरू देखिएमा यी लक्षणहरू भिटामिन डीको कमीको संकेत हुन्। यी लक्षणहरूले बालबालिकाको विकासमा नराम्रो असर गर्छ। यस्तो अवस्थामा भिटामिन डीको सेवन धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
भिटामिन डी को स्रोत
भिटामिन डीका प्रमुख स्रोतहरू निम्नानुसार छन्
– सूर्यको किरण
हाम्रो छालाले घाममा भिटामिन डी उत्पादन गर्छ। दैनिक १५–२० मिनेट घामको किरणमा बस्दा पनि तपाईंको शरीरमा भिटामिन डी प्रचुर मात्रामा उत्पादन हुन्छ।
उचित खाने बानी
केही फोर्टिफाइड खाना र विशेष प्रकारका माछालाई आफ्नो आहारमा समावेश गरेर पनि भिटामिन डी प्राप्त गर्न सकिन्छ। म्याकरेलको एक सेवाले सजिलैसँग भिटामिन डी को घटण् क्ष्ग् प्रदान गर्न सक्छ। यस बाहेक २५० एमएल फोर्टिफाइड दूधमा करिब १०० आइयू भिटामिन डी पनि पाइन्छ, जुन हड्डी र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता दुवैका लागि फाइदाजनक हुन्छ।
– पूरक
भिटामिन डी पूरकहरू तिनीहरूका लागि एक राम्रो स्रोत हो जो सीमित सूर्यको जोखिममा छन् वा जो उचित आहार कायम गर्न असमर्थ छन्। यो बच्चाहरु को लागी एक राम्रो विकल्प हुन सक्छ।
सूर्यको प्रकाशमा सीमित भएका वा आहारमा प्रतिबन्धहरू भएकाहरूका लागि, बच्चाहरूलाई यो आवश्यक भिटामिन पर्याप्त मात्रामा प्राप्त गर्न सुनिश्चित गर्न भिटामिन डी पूरकहरू एक व्यवहार्य विकल्प हुन सक्छ।
तपाईंको आहारमा समावेश गर्नको लागि भिटामिन डी समृद्ध खानाहरूको नमूना
फोर्टिफाइड मिल्कः एक गिलास दूध (२०० एमएल) पौष्टिक सुरुवातको लागि ।
बोसोयुक्त माछा (७५ ग्राम)ः मांसाहारीहरूका लागि मेकरेल (बाङ्डा)÷हिल्सा जस्ता माछा।
च्याउ (१ कचौरा)ः शाकाहारीहरूको लागि राम्रो विकल्प।
फोर्टिफाइड लस्सी वा बटरमिल्क भिटामिन डीको ताजा स्रोत।
पनीर टिक्का (१०० ग्राम): स्वादिष्ट शाकाहारी विकल्प।
सूर्यको किरणः प्राकृतिक भिटामिन डीको लागि बिहान वा बेलुका १५–२० मिनेट घामको किरण।
बच्चाको विकासमा भिटामिन डीको भूमिका महत्त्वपूर्ण हुन्छ, जुन हड्डी र मांसपेशीहरूको स्वास्थ्यका लागि आवश्यक हुन्छ। यसले प्रतिरक्षा कार्य र विभिन्न शारीरिक प्रक्रियाहरू साथै सम्पूर्ण शरीरको स्वास्थ्यमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। भिटामिन डीका फाइदाहरू धेरै छन्। यसले स्वास्थ्य र ऊर्जाको लागि जग राख्छ, त्यसैले यो सुनिश्चित गर्न महत्त्वपूर्ण छ कि तपाईंका बच्चाहरूलाई पर्याप्त भिटामिन डी प्राप्त हुन्छ। त्यसोभए, स्वस्थ बालबालिका हुर्काउने तपाईंको यात्रामा, तपाईं सजिलैसँग आफ्नो बच्चाको भिटामिन डी स्तरमा जाँच गर्न सक्नुहुन्छ।
