काठमाडौं, १६ बैशाख । डडेलधुरा — ‘दुई जना चालक छन् ?’ भीमदत्त राजमार्गको बुडर सडक खण्डको धारापानी नजिक गस्तीमा रहेका ट्राफिक प्रहरीले सोधेपछि बसका सहायकले दुईवटा लाइसेन्सको बीचमा ५ सयको नोट च्यापेर दिए । मुसुक्क हाँसेर ट्राफिकले इन्ट्री गरे ।
गाडीका कागजपत्र र लाइसेन्ससमेत नहेरिकन फर्काए । त्यसपछि सुरु भयो दार्चुलादेखि राजधानीसम्मको करिब एक हजार किलोमिटरको बस यात्रा । केहीअघि डडेलधुराको स्याउले ट्राफिक पोस्टमा इन्ट्री गर्दा २२ यात्रुमात्र रहेको बताइयो । त्यहाँबाट ३ किलोमिटर दूरीमा रहेको सल्लाघारीमा दुर्घटना भयो । उद्धारका क्रममा ५३ यात्रु भेटिए । अझ यात्रुभन्दा बढी व्यापारिक सामानको भारी भेटियो । धनगढीबाट अछामका लागि हिँडेको उक्त बसले स्याउलेबाहेक अन्य ६ वटा ट्रफिक पोस्ट पार गरिसकेको थियो ।
बुधबार डडेलधुराको साहुखर्कमा ६ जनाको ज्यान जाने गरी दुर्घटना भएको यात्रुवाहक बसले पनि ५ वटा ट्राफिक प्रहरी पोस्ट पार गरेको थियो । ३२ यात्रु बोक्ने क्षमता भएको उक्त बसमा पनि ५० भन्दा बढी यात्रु र ८० क्विन्टलभन्दा बढी व्यापारिक सामानको लोड थियो । शुक्रबार महेन्द्रनगरदेखि बैतडीका लागि छुटेको यात्रुवाहक बस डोटीको रूपसकाँडामा दुर्घटना भयो । १३ जना घाइते भए ।
उक्त बसमा पनि क्षमताभन्दा निकै बढी सामान र यात्रु रहेको प्रहरीले जनाएको छ । महेन्द्रनगरबाट शुक्रबार बिहान छुटेको उक्त बसले दुर्घटनास्थल पुग्नुअघि ९ वटा ट्राफिक पोस्ट र ७ वटा प्रहरी चेकपोस्ट पार गरेको थियो । नियमनकारी निकाय, यातायात व्यवसायी र सवारी साधन सञ्चालन गर्ने कर्मचारीको लापरबाहीका कारण भीमदत्त राजमार्गमा औसतमा दैनिक २ वटा दुर्घटना हुने गरेका छन् । पछिल्लो तथ्यांकअनुसार प्रदेशमा हरेक साता औसत ५ जनाको मृत्यु हुनुका साथै १२ जनाभन्दा बढी घाइते हुने गरेका छन् ।
यो सिलसिला लामो समयदेखि चल्दै आएको छ । धनगढी–डडेलधुराको १ सय ४० किलोमिटर लामो यो राजमार्गमा सबैभन्दा बढी दुर्घटना हुने गरेको छ । कैलाली कञ्चनपुरबाहेक ७ पहाडी जिल्लामा पछिल्लो समय दुर्घटनामा निकै बढेका छन् । यो समाचार आजको कान्तिपुर दैनिकमा लेखेको छ ।
‘९० प्रतिशत बढी दुर्घटना मानवीय त्रुटिका कारण हुने गरेका छन्,’ उग्रतारा यातायात डडेलधुराका प्रबन्ध निर्देशक लक्ष्मणसिंह महरले भने, ‘नियमनकारी निकाय कमजोर हुनु, गाडी चालक र परिचालकले क्षमताभन्दा बढी भार बोक्नु, यातायात व्यवसायीमा पनि दुई पैसा बढी कमाउने लोभका कारण दुर्घटना बढदै गएका हुन् ।’ ट्राफिक प्रहरीले यातायातका नियम पालनामा सामान्य कडाइ गर्ने हो भने दुर्घटना धेरै कम हुन सक्ने बताउँदै महरले भने, ‘क्षमताभन्दा बढी भार बोक्ने र ट्राफिक नियम पालना नगर्नेलाई सामान्य कारबाहीसमेत गरिएको भेटिँदैन ।’
उनले भनेजस्तै भीमदत्त राजमार्गमा दैनिक सबैखाले यातायातका साधन गरी २ हजारभन्दा बढी सवारी साधन चल्ने गरेका छन् । नियमनको जिम्मा पाएको ट्राफिक प्रहरीले कानुन र नियम उल्लंघन गर्नेलाई जरिवानाबाहेक अन्य कुनै कारबाही गरेको उदाहरणसमेत पाइँदैन । हरेक पटक दुर्घटना हुनेबित्तिकै जागेजस्तो हुने सरकारी निकाय केही दिनभित्रै फेरि पुरानै शैलीमा काम गर्न थाल्छन् । कारबाहीका नाममा केही रकम वैधानिक रूपमा जरिवाना र अरू अवैध रूपमा गोजीमा जाने गरी गरिने कारबाहीबाहेक मुद्दा नै चल्ने गरी हालसम्म कारबाही भएको भेटिँदैन ।
ट्राफिक प्रहरीले ६ वर्षअघि पहाडी क्षेक्रमा टाइम कार्ड लागू गर्यो । गत वर्षदेखि यात्रुवाहक सवारी साधनमा यात्रुको ब्यत्तिगत प्रयोगको सामानबाहेक अरू बोक्न नपाउने नियम पनि बनायो । तर केही पनि पालना हुन सकेन । ‘नियमकानुन जति बने उति बढी रकम तिुर्नपर्ने बाध्यता छ,’ सुदूरपश्चिम यातायात समितिका चालक धर्म ऐडीले भने, ‘आफैं नियम बनाउने ट्राफिकले नियम उल्लंघन गरेबापत रकम असुल्नेबाहेक अरू केही गर्दैन ।’ क्षमताभन्दा बढी यात्रु र सामान बोक्न रोक्ने हो भने आधाभन्दा बढी दुर्घटना नियन्त्रण हुन सक्ने उनी बताउँछन् ।
