काठमाडौं, १४ भदौ । जनैपूर्णिमा धेरै नेपालीहरुको विभिन्न चाडपर्वहरु मध्ये एक हो । जनै पूर्णिमाको दिन क्वाँटी खाने चलन परापूर्वकालदेखि नै रहेको छ । “क्वान्टी“ शब्द नेपाली भाषाको “क्वाती“ शब्दबाट बनेको हो, जस अनुसार “क्वा“ को अर्थ तातो र “ति“ को अर्थ झोल वा सुप भन्ने हुन्छ, त्यसैले “क्वाती“ वा “क्वान्टी“ को अर्थ तातो सुप भन्ने हुन्छ ।
जनै पूर्णिमाका बेला अधिकांशको घरमा गेडगुडी र परिकार क्वान्थी खाने चलन छ । चना, मस्याङ, मुगी, बोडी, मास, भातमास, बडी सिमी, बडी केरौ, सानो केरौ आदि खाने बानी हुन् । यस्तो गेडागुडी मिसाएर पानीमा भिजाएर पानीमा पठाउने चलन छ । टुसा उमरीपाचीलाई चार दिनसम्म पकाएर मात्रै यस्ता परिकार पकाउनुहोस्, टुसा उमरी बनाउनु स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक नेपाली परम्परागत परिकार हो । तुषा उमरी पूर्णिमाका दिन कान्ति विभिन्न तरिकाले खाइन्छ ।
पानी क्वान्टी विशेष हो किनभने यसमा शक्ति र स्वाद दुवैको संयोजन हुन्छ। धार्मिक मान्यता अनुसार प्रत्येक श्रावण शुक्ल पूर्णिमा अर्थात् जनै पूर्णिमाका दिन रत्मा कण्टी खाने चलन छ । जनै पूर्णिमाको मात्रा विशेष हुनु हुँदैन। ऋषिको स्मरण गर्दै तगधारीहरूले पनि जलाशयमा भक्तहरूलाई डोरी बाँधेर माटो, गाईको गोबर, कुशा, खरानी, अशुद्ध पानीमा नुहाउने र विशेष मन्त्र जप गरी रक्षाबन्धन गर्ने गर्दछन्। आज बधेको डोरो गाई तिहारका दिन मृत्युपछि बैत्रानी पारिने जनविश्वास रहेको छ । गेडागुडीको नौ प्रकारको बेलुका मिश्रित काटी खाने हिन्दू धर्म छ । विशेषगरी नेवार समुदायमा क्वाटी खाने चलन बढेको छ । नेपाल कृषि प्रधान देश भएकाले कृषकको थकित शरीरमा उर्जा ल्याउने र चिस्सो भगाँउ क्वाटी खाने वर्षम्मा भनिन्छ ।
यसको फाइदाहरू
कब्जियतको समस्या हटाउँछ । मात्रा चिल्लो खानाको स्रोत हुनुपर्छ।
मधुमेह र पाइल्सका रोगीका लागि यो फाइदाजनक हुन्छ ।
यसले बुढ्यौलीलाई कम गर्छ र मानिसलाई सुन्दर, स्वस्थ र रोगमुक्त बनाउँछ।
यसले शरीरलाई आवश्यक ऊर्जाको स्रोत प्रदान गर्दछ जुन तुरुन्तै प्रयोग गर्न सकिन्छ।
यो सजिलै पचाउन सकिने हुन्छ ।
पेटमा अनावश्यक ग्यास पैदा हुन्छ ।
क्वाँटीमा भिटामिन ए, भिटामिन बी, भिटामिन सी, भिटामिन ई र खनिजहरू प्रशस्त मात्रामा पाइन्छ। यसले थकान कम गर्छ र शरीरको तनाव कम गर्छ।
रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउँछ।
बिरामी, बालिका र वृद्धवृद्धाको कुपोषण हटाउन सकिन्छ ।
क्वाँटीको नियमित सेवनले स्मरण शक्ति पनि बढाउँछ।
मानसिक स्वास्थ्य सुधार गर्छ।
यसले रक्त परिसंचरण र स्नायु प्रणालीको लागि धेरै फाइदाहरू छन्।
टुसाएका गेडागुडीमा क्षारीय गुण बढी हुन्छ । त्यसैले ‘एसिडिटी’ र युरिनरी ट्र्याक्ट इन्फेक्सनजस्ता समस्यामा पनि मात्रा सेवन गर्दा आराम मिल्छ।
पाचन शक्ति सुधार्छ।
गेडागुडिमाले शरीरमा रहेका सबै पौष्टिक तत्वहरू सोस्ने भएकाले सौन्दर्यमा पनि निखार आउँछ ।
