बागलुङ । बागलुङ नगरपालिका-१ खनियाबासका कृष्ण माझी ३४ वर्षका भए । उनले जाने बुझेदेखि नै घरमा दसैंको टीका लगाउने गरिएको छ । टीका लगाए पनि घरमा जमरा राखेको भने उनलाई स्मरण छैन ।
घरमा जमारा नराखे पनि उनीहरू विजया दशमीको दिन टीकासँगै जमरा भने लगाउँछन् । आफ्नै घरमा जमरा नराख्ने हुँदा टीकाको दिन जमरा माग्न अर्को समुदायमा जाने गरेको उनले बताए । घरमा जमरा राखे अनिष्ट हुने भनेर पहिलेदेखि नै भनिँदै आएकाले माझी समुदायमा पुस्तौँदेखि यसरी नै जमरा मागेर टीका लगाइन्छ ।
‘यही जन्मे, यही हुर्के,’ ३४ वर्षीय माझीले भने, ‘अहिलेसम्म जमरा राखेको थाहा छैन । हाम्रो समुदायमा पहिलेदेखि नै चलेको चलन हो । त्यो परम्परालाई नयाँ पुस्ताले पनि निरन्तरता दिएका छन् ।’
खनियाबासमा बिवाह गरेर आएकी फूलमाया माझीले पनि दसैंमा आफ्नै घरमा जमरा राख्ने नगरेको बताइन । फूलमायाकी सासुलाई पनि पनि घरमै जमरा राखेको याद छैन । उनले भनिन्, ‘पहिलेदेखि राख्दैनथे हामीले पनि राख्ने आँट गरेनौं ।’
तर फूलमायाको माइतीघरमा भने माझी नै भए पनि जमरा राख्थे । ‘माझी भए पनि हाम्रो माइतीमा त जमरा राख्नुहुन्थ्यो,’ उनले भनिन्, ‘खैं कुन्नी किन हो, यहाँ त जमरा नराख्ने चलन रहेछ । जिजु बाजेको पालामा त जमरा राख्थे रे, कुन्नी के नराम्रो घटना भएपछि राख्न छाडेको भन्ने सुनिन्छ,’ उनले थपिन्, ‘खनियाबास र मालढुङ्गाका माझी समुदायमा भने घरमा जमरा राख्ने चलन रहेनछ ।’
जमरा नराखे पनि धुमधामसँग मनाउँछन् दसैं
घरमा जमरा नराखे पनि माझीहरूले दसैं धुमधामसँग मनाउँछन् । अर्काको घरबाट जमरा ल्याएर भए पनि टीकासँग जमरा लगाउँछन् । मिठो खाने र नयाँ लुगा लगाउनेमा पनि अन्य समुदायकै जस्तै परम्परा छ ।
खनियाबासका ६७ वर्षीय सोमबहादुर माझीले जिजुबाजेको पालादेखि नै घरमा दसैंका लागि जमरा राख्न छोडेको बताए । ‘जुन वर्ष जमरा राख्यो त्यो वर्ष घरकी कन्याको मृत्यु भएछ । सोही कारण जमरा राख्न छोडेको रहेछ,’ उनले भने, ‘जमरा राख्दा वर्षैपिच्छे घरकी छोरीको मृत्यु हुने गरेका कारण जमरा नराख्ने भनेर सल्लाहमै निर्णय गरेको विश्वास छ ।’ अन्यत्रका माझी समुदायले भने जमरा घरमै राखेर दसैंमा लगाउने गरेका छन् ।
