काठमाडौं, १ भदौ । ब्रेन हेमरेज एक जीवनको गम्भीर अवस्था हो जसमा व्यक्तिको ज्यान पनि जान सक्छ। ब्रेन हेमरेजको बारेमा धेरैलाई थाहा छ तर यस समयमा शरीरमा कस्तो प्रकारको परिवर्तन हुन्छ भनेर उनीहरूलाई थाहा हुँदैन।
ब्रेन हेमरेज हुँदा मस्तिष्क भित्रै रक्तस्राव हुन थाल्छ । टाउको भित्रको नसा फुट्दा रगत बग्नु हो । मेडिकल भाषामा यसलाई इन्ट्राक्रैनियल हेमरेज भनिन्छ । ब्रेन हेमरेजको सन्दर्भमा सबैभन्दा धेरै उठ्ने प्रश्न हो ‘यो कसरी हुन्छ? अनि कसरी बच्न सकिन्छ ।’
मस्तिष्क पक्षाघातको कारण
ब्रेन हेमरेज हुनुका धेरै कारण हुन सक्छन् । मानिसको टाउकोमा गहिरो चोट लागेको जस्तो । गम्भीर चोटपटक, कार दुर्घटना, टाउकोमा कुनै पनि किसिमको चोटपटक लाग्दा ब्रेन हेमरेज हुन सक्छ।
उच्च रक्तचापले मस्तिष्कको स्नायुलाई पनि क्षति पु¥याउन सक्छ जसले रक्त नलीका पर्खालहरूलाई क्षति पु¥याउन सक्छ र रगत बग्ने वा रक्त नलीहरू फुट्न सक्छ ।
मस्तिष्कमा रगत जम्ने भएकाले ब्रेन हेमरेज पनि हुन सक्छ ।
धमनीमा बोसो जम्मा हुँदा वा एथेरोस्क्लेरोसिसका कारण पनि ब्रेन हेमरेजको जोखिम बढ्छ । फुटेको सेरेब्रल एन्युरिज्म भनेको रक्तनलीको पर्खालमा फुल्ने र फुट्ने कमजोर स्थान हो ।
मस्तिष्कको स्नायुको पर्खाल भित्र रहेको एमाइलाइड प्रोटिन अर्थात् सेरेब्रल एमाइलोइड एन्जियोप्याथीका कारण पनि ब्रेन हेमोरेज हुन्छ।
मस्तिष्कको तन्तुमा दबाब दिने ब्रेन ट्युमरले पनि रक्तस्राव र ब्रेन हेमरेज हुन सक्छ।
धुम्रपान, धेरै रक्सी पिउने वा कोकिनको प्रयोगले पनि ब्रेन हेमरेजको जोखिम बढाउँछ।
गर्भावस्थामा एक्लेम्पसिया र इन्ट्राभेन्ट्रिकुलर रक्तस्रावले पनि ब्रेन हेमरेज हुन सक्छ।
ब्रेन हेमरेज कसरी हुन्छ ?
ब्रेन हेमरेज हुनुका धेरै कारण हुन सक्छन् । मस्तिष्कले सही मात्रामा अक्सिजन नपाउँदा मस्तिष्कका कोशिकाहरू मर्न थाल्छन् । यस्तो अवस्थामा शरीरको क्रियाकलाप प्रभावित हुन थाल्छ । जसलाई इन्ट्राक्रैनियल हेमरेज वा सेरेब्रल हेमरेज भनिन्छ । यस्तो अवस्थामा तीनदेखि चार मिनेटभन्दा बढी समयसम्म अक्सिजनको कमी भएमा मस्तिष्कका नसाहरू नराम्ररी प्रभावित हुन्छन् । यसले मस्तिष्कको स्नायुलाई धेरै असर गर्छ।
शरीरको कुनै भागमा सुन्न वा कमजोरी
खान र पिउन कठिनाई
आँखाको ज्योतिलाई असर गर्छ।
दौरा र टाउको दुखाइ
यसको कारण व्यक्तिको मृत्यु पनि हुन सक्छ।
ब्रेन हेमरेजबाट कसरी बच्ने
यदि तपाइँ ब्रेन हेमरेजबाट बच्न चाहनुहुन्छ भने, सधैँ आफ्नो रक्तचाप जाँच गरिरहनुहोस्। विशेष गरी उच्च रक्तचापका बिरामीले बारम्बार आफ्नो रक्तचाप जाँच गराउनुपर्छ । उच्च कोलेस्ट्रोल नियन्त्रण गर्न, तौल नियन्त्रणमा रहनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यस्तो अवस्थामा मदिरा कम पिउनुका साथै स्वस्थ आहार लिनुहोस् र दैनिक व्यायाम गर्नुहोस्। यदि तपाईलाई मधुमेह छ भने चिनीलाई सधैं नियन्त्रणमा राख्नुहोस्।
