काठमाडौं,२५ मंसिर । निमोनियाका बढ्दो केसहरू देखेर सबैले बालबालिकालाई मात्रै यसको सिकार बनाउँछन् भन्ने सोचमा छन् । तर त्यस्तो होइन, जाडोमा वृद्धवृद्धामा पनि निमोनियाको जोखिम बढ्छ । निमोनिया निकै खतरनाक भएतापनि कमजोर प्रतिरक्षा क्षमताका कारण वृद्धवृद्धाका लागि यो झनै घातक हुनसक्छ । त्यसैले यो मौसममा ज्येष्ठ नागरिकको स्वास्थ्यको विशेष ख्याल गर्न जरुरी छ । निमोनिया भनेको के हो र यस खतरनाक रोगबाट घरका वृद्धवृद्धाहरूलाई कसरी जोगाउन सकिन्छ भन्ने बारे जानकारी लिनुहोस् ।
के हो निमोनिया ?
निमोनिया फोक्सोमा हुने इन्फेक्सन हो, जसका कारण फोक्सोमा रहेको अल्भियोली पिप वा तरल पदार्थले भरिन्छ र यस कारणले गर्दा श्लेष्म, सास फेर्न गाह्रो हुने, ज्वरो आउने जस्ता लक्षणहरू देखिन सक्छन्। यो कुनै पनि ब्याक्टेरिया, फंगस वा भाइरसको संक्रमणको कारण हुन सक्छ, जसले फोक्सोलाई संक्रमित गर्छ र तिनीहरूलाई बिरामी बनाउँछ। क्लिभल्याण्ड क्लिनिकका अनुसार ब्याक्टेरियाबाट हुने निमोनिया बढी घातक साबित हुन सक्छ।
वृद्धहरूमा के लक्षणहरू देख्न सकिन्छ ?
कम शरीरको तापमान
सन्तुलनको हानि
भ्रम
सास फेर्न गाह्रो हुनु
मुटुको धड्कन
सोच्न, बुझ्न र ध्यान केन्द्रित गर्न कठिनाई
कम रक्तचाप
पिसाब चुहिने
भूखको हानि
पहिले देखि रहेको रोग छ भने सुधार हुदैन ।
वृद्धहरूमा जोखिम किन बढी छ ?
वृद्धहरूमा बढ्दो जोखिमको सबैभन्दा ठूलो कारण कमजोर प्रतिरक्षा प्रणाली हो। कमजोर रोग प्रतिरोधात्मक क्षमताका कारण उनीहरु सजिलै ब्याक्टेरिया र भाइरसको सिकार हुन्छन् र त्यसैले उनीहरुलाई छिटो निको हुन समय लाग्छ । जाडोमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर हुने भएकाले निमोनियाको जोखिम बढ्छ ।
पुरानो स्वास्थ्य अवस्थाका कारण वृद्धहरूमा निमोनियाको जोखिम पनि बढ्छ। रोगका कारण उनीहरुको शरीर पहिलेदेखि नै कमजोर भएकोले उनीहरु सजिलै निमोनियाको सिकार हुन सक्छन् ।
हाम्रो श्वासनलीबाट कीटाणु र म्यूकस हटाउन, हामीसँग म्यूकोसिलरी प्रणाली हुन्छ, जुन बढ्दो उमेरसँगै कमजोर हुँदै जान्छ। तसर्थ, वृद्ध व्यक्तिहरूमा निमोनियाको जोखिम बढ्छ किनभने तिनीहरू यी रोगजनकहरूलाई बाहिर निकाल्न असमर्थ हुन्छन्।
उनीहरुको स्वास्थ्य अवस्थाका कारण वृद्धवृद्धा अस्पताल जानुपर्छ, जहाँ पहिलेदेखि नै धेरै बिरामी छन् र धेरै रोगजनक पनि छन् । यस कारणले गर्दा उनीहरू सजिलैसँग ब्याक्टेरिया र भाइरसको कारण निमोनियाको शिकार हुन सक्छन्।
कसरी जोगाउने ?
राम्ररी हात धुनुहोस्। निमोनियाको कीटाणु हातबाट शरीरमा प्रवेश गर्न सक्छन्। त्यसैले बाहिरबाट आएपछि खाना खानुअघि वा मुख छोएर हात राम्ररी धुनुहोस्।
धुम्रपानले फोक्सोमा क्षति पु¥याउँछ, जसले निमोनियाको समस्यालाई अझ गम्भीर बनाउन सक्छ। त्यसैले धुम्रपान नगर्नुहोस् र यसको धुवाँबाट टाढा रहनुहोस्।
स्वस्थ आहारको मद्दतले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई बलियो बनाउन सकिन्छ, जसले रोगहरूबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छ। त्यसैले आफ्नो आहारमा हरियो सागसब्जी, फलफूल, सम्पूर्ण अन्न आदि समावेश गर्नुहोस्।
शरीरमा पानीको कमीका कारण श्वासप्रश्वासको नलीमा म्यूकसको तह बाक्लो हुन सक्छ। जसले गर्दा फोक्सोको फोहोर बाहिर निकाल्न र सास फेर्न समस्या हुन सक्छ । त्यसैले प्रशस्त पानी पिउनुहोस्।
निमोनियाबाट बच्न वृद्धवृद्धाका लागि भ्याक्सिन उपलब्ध छ, जसको सहायताले यसलाई रोक्न सकिन्छ ।
दैनिक व्यायामले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई बलियो बनाउँछ, जसले निमोनियाबाट बच्न मद्दत गर्छ। साथै, केही सास फेर्ने अभ्यासको मद्दतले फोक्सोलाई बलियो बनाउन सकिन्छ, जसले संक्रमणबाट हुने क्षतिलाई कम गर्न वा निको हुन मद्दत गर्छ । (जागरण डटकमबाट साभार)
