काठमाडौं, १४ मंसिर । जब एक पुरुष र एक महिला विवाह गर्छन्, तिनीहरूले यो सम्बन्धबाट धेरै आशा राख्छन्। प्रेम होस् वा मागी विवाह, सुरुमा यो बन्धन कस्तो हुनुपर्छ भन्ने बुझ्न सबैलाई केही समय लाग्छ । पति–पत्नीको सम्बन्धमा विश्वास र माया पर्याप्त हुन्छ भन्ने धेरैलाई लाग्छ । यो पनि सत्य हो तर यस बाहेक श्रीमान्–श्रीमतीको सम्बन्धमा अन्य धेरै कुराहरु महत्वपूर्ण हुन्छन् । यस्तो अवस्थामा, स्टाइलक्रेजको यो लेखमा हामी पति–पत्नीको सम्बन्ध कस्तो हुनुपर्छ भनेर बताउनेछौं।
सबैभन्दा पहिले हामी जानौं वैवाहिक जीवनको अर्थ
वैवाहिक जीवन भनेको के हो ?
जब एक पुरुष र एक महिला दुवै कानुनी र धार्मिक रूपमा सँगै बस्ने वाचा गरेर विवाहको बन्धनमा प्रवेश गर्छन्, त्यसलाई वैवाहिक जीवन भनिन्छ । हिन्दू धर्ममा विवाहलाई सोह्र संस्कार मध्ये एक मानिन्छ, जसमा दुई व्यक्तिले जीवनभर सँगै बस्ने वचन दिन्छन्। तर, विवाहको बन्धनमा आउन केटा र केटी वयस्क हुनु आवश्यक छ ।
प्रेम, त्याग, एकअर्काको हेरचाह, विश्वास र जीवनभर एकअर्कालाई साथ दिने जस्ता जिम्मेवारीहरू वैवाहिक जीवनको हिस्सा हुन्। अनुसन्धानका अनुसार वैवाहिक जीवनमा प्रेम, आपसी समझदारी, एकअर्काको हेरचाह, एकअर्का र एकअर्काको परिवारप्रति सम्मान, केही समझदारी र विश्वास भए दाम्पत्य जीवन सुखमय हुनसक्छ । तर, यो कुरा पति र पत्नी दुवैले गर्न आवश्यक छ भन्ने कुरामा ध्यान दिनुहास् ।
श्रीमान श्रीमतीको सम्बन्ध बलियो भएपनि नाजुक पनि हुन्छ । यस्तो अवस्थामा यो सम्बन्धलाई जीवनभर टिकाउन सजिलो हुँदैन । तसर्थ, श्रीमान्–श्रीमतीको सम्बन्ध कस्तो हुनुपर्छ भन्ने बारे जानकारी तल दिइएको छः
१. आत्मविश्वासले भरिएको
विश्वास हरेक सम्बन्ध मा धेरै महत्त्वपूर्ण छ। विश्वास र विश्वासले पति–पत्नी सम्बन्धको जग बलियो बनाउँछ। यी दुईबीच जति धेरै विश्वास हुन्छ, यो सम्बन्ध त्यति नै गहिरो र बलियो हुँदै जान्छ । विवाहपछि हरेक जोडीको नयाँ जीवन सुरु हुन्छ । शंकाले यो सम्बन्धलाई कमजोर बनाउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा दुवैले एकअर्काप्रति विश्वास कायम राख्नुपर्छ ।
२. एकअर्कालाई सम्मान गर्नुहोस्
पति र पत्नीको सम्बन्धमा एकअर्काको सम्मान धेरै महत्त्वपूर्ण छ। यसका साथै एकअर्काको आफन्तलाई सम्मान गर्ने हो भने एकअर्काको सम्मानसँगै माया पनि बढ्छ । कयौं पटक यस्तो देखिन्छ कि श्रीमान आफैं श्रीमतीबाट इज्जत चाहन्छन्, तर पत्नीलाई आफैले सम्मान दिँदैनन्। यस्तो हुनु हुँदैन । यस सम्बन्धमा दुवै समान सम्मानको हकदार छन्। एकअर्काप्रति स्नेह, सम्मान र समर्पण भएमा मात्रै श्रीमान–श्रीमतीको सम्बन्ध सुमधुर हुन्छ ।
३. भावनाहरूको कदर गर्नुहोस्
जब श्रीमान् श्रीमती दुबैले एकअर्काको भावनाको ख्याल राख्छन् तब उनीहरुको सम्बन्ध स्वतः सुधार हुन थाल्छ । तर, धेरैले यसतर्फ त्यति ध्यान दिँदैनन् । सम्बन्धमा भावनाको कदर भएन भने पति–पत्नीबीच दरार आउने सम्भावना बढ्छ । हरेक मानिसको रुची, सोच र जीवनशैली फरकफरक हुन्छ, जसका कारण पति पत्नीको धेरै कुरामा फरक फरक दृष्टिकोण हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा एकअर्काको भावना बुझ्ने हो भने दुवैबीच प्रेम कायम रहन्छ र सम्बन्ध पनि गहिरो हुन्छ ।
४. सम्बन्धमा पारदर्शिता
पति–पत्नीले एक–अर्कासँग आफ्नो भावना नबुझ्दा सम्बन्ध बिग्रन थाल्छ । कतिपय अवस्थामा महिलाहरु आफ्ना पतिलाई आफ्नो भावना व्यक्त गर्न हिचकिचाउँछन् भने कतिपय अवस्थामा पति पनि आफ्नो भावना व्यक्त गर्न हिचकिचाउँछन् । जसले गर्दा सम्बन्धमा विछोड हुन्छ, जसले केही समयपछि दुवैलाई अधुरो महसुस गराउन थाल्छ । यो अपूर्णता राम्रो सम्बन्धको संकेत होइन। त्यसैले पति–पत्नीबीच कुनै पनि कुरा लुकाउनु हुँदैन। हरेक कुरामा दुवैबीच पारदर्शिता हुनुपर्छ ।
५. मनाउने कला
श्रीमान्–श्रीमतीबीच सानातिना झगडा हुनु सामान्य कुरा हो तर यो झगडामा कयौं पटक दुवै मध्ये एकजना रिसाउँछन् । यस्तो बेला यदि अर्को पार्टनर पनि रिसाउने हो भने यसले सम्बन्धमा दुरी बन्न सक्छ । त्यसैले, अर्को व्यक्तिले बुद्धिमानी व्यवहार गर्नुपर्छ। पार्टनरसँग बसेर विवाद समाधान गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ।
६. गुणस्तर समय
आजको समयमा सबैजना आफ्नो काममा यति व्यस्त छन् कि आफ्नो लागि पनि समय निकाल्न सक्दैनन् । यसले सम्बन्धमा दुरी निम्त्याउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा श्रीमान्–श्रीमतीले आफ्नो व्यस्त कार्यक्रमबाट समय निकालेर कतै घुम्ने योजना बनाउन सक्छन् । तनावबाट केही समय टाढा रहनु र एकअर्कासँग गुणस्तरीय समय बिताउनाले सम्बन्ध ताजा रहनेछ।
७. झूटबाट बच्ने
झूट दीमक जस्तै हो, जसले कुनै पनि सम्बन्धको जगलाई कमजोर बनाउँछ। झुटले बास गरेको सम्बन्ध धेरै दिन टिक्दैन । एउटा झुट लुकाउन पार्टनरले धेरै झुट बोल्नुपर्छ ।
८. झूटबाट बच्ने
झूट दीमक जस्तै हो, जसले कुनै पनि सम्बन्धको जगलाई कमजोर बनाउँछ। झुटले बास गरेको सम्बन्ध धेरै दिन टिक्दैन । एउटा झुट लुकाउन पार्टनरले धेरै झुट बोल्नुपर्छ । त्यसैले श्रीमान्–श्रीमतीको सम्बन्धमा झूटलाई ठाउँ दिनु हुँदैन ।
९. प्रशंसा गर्नमा कंजूस नगर्नुहोस्
सात जीवनभर एक अर्काको साथ रहने कसम खान सक्छौ भने प्रशंसामा किन कंजूस ? कतिपय मानिसहरु आफ्नो पार्टनरको राम्रो कुराको खुलेर प्रशंसा गर्न सक्दैनन् । उनीहरूले बुझ्नु पर्छ कि शब्दहरूले सम्बन्धलाई बलियो बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। यदि यो उनीहरुको बानीमा छैन भने उनीहरुले आफ्नो सम्बन्धलाई कायम राख्न त्यसमा काम गर्नुपर्छ । यसका लागि आफ्नो पार्टनरले गरेको राम्रो कामको प्रशंसा गर्नुहोस्। आफ्नो पार्टनरलाई उसको आगमन पछि तपाईको जीवनमा कति परिवर्तन भएको छ भनी बताउनुहोस्। उनीहरुको सुन्दरता संगै उनीहरुको भित्री सुन्दरताको पनि तारिफ गर ।
९. घरायसी काम सँगै गर्ने
श्रीमान् र श्रीमती दुवैमा एकअर्कालाई सहयोग गर्ने स्वभाव हुनुपर्छ । मानौं श्रीमान अफिस जाँदा श्रीमतीले घरको काम सम्हाल्छिन् । यसको अर्थ श्रीमानले घरायसी काममा सहयोग गर्न सक्दैन भन्ने पटक्कै होइन । उही समयमा, धेरै घरहरूमा श्रीमान् र श्रीमती दुबै काममा जान्छन्। यस्तो अवस्थामा दुवैले घरको काम सँगै गर्नुपर्छ । यसले कुनै एकमा कामको दबाबलाई रोक्नेछ र दुबैले एकअर्कासँग बढी समय बिताउने मौका पाउनेछन्।
१०. सानो कुरामा खुशी खोज्ने
जीवनमा सुख र दुःख आउने र जान्छ, तर कहिलेकाहीँ केहि मानिसहरु समस्याको कारण सधैं दुखी हुन थाल्छन्। यसको असर उनको व्यक्तिगत जीवनमा पनि पर्न थाल्छ । यस्तो अवस्थामा चुपचाप बस्नुको सट्टा आफ्नो दुःख पार्टनरसँग बाँड्नुपर्छ । यसबाट, तपाइँसँग तपाइँको समस्याहरूमा तपाइँको सहयोग गर्न तपाइँको पार्टनर हुनेछ। राम्रो सम्बन्ध त्यो हो जसमा पार्टनरले बिना कुनै हिचकिचाहट आफ्नो समस्या साझा गर्न सक्छ।
११. विवादहरू बढाउँदैन
झगडाका बेला पुराना कुरा उठाउने मान्छे पनि हुन्छन् । यसले अर्को व्यक्तिलाई गहिरो चोट पुर्याउन सक्छ। पुराना कुरा उठाउनु गलत हो । असल दम्पतीहरूको काम हो कि उनीहरूले पुराना मुद्दाहरूलाई आपसी मतभेद वा तर्कको कारण बन्न नदिने। यस्ता कुरालाई बिर्सनु बुद्धिमानी हुन्छ, जसलाई सम्झिएमा आपसी कलह बढ्छ ।
१२. माफी माग्न र क्षमा गर्न पछि नहट्नुहोस्।
कयौं पटक दम्पतीबीच मतभेद हुन्छ र माफी माग्दा उनीहरुको इगोको कुरा आउँछ । जसले गर्दा राम्रो सम्बन्धमा पनि दुरी बढ्न थाल्छ । सम्बन्ध राम्रो बनाउन माफी माग्न पछि नलाग्नुस। आफ्नो गल्ती स्वीकार गरेर माफी मागेर लडाइको अन्त्य गर्नुपर्छ। एकै समयमा, यदि अर्को व्यक्तिको गल्ती छ भने उसलाई माफी दिनुपर्छ।
१३. आपसी समझदारी कायम राख्नुहोस्
सम्बन्ध कायम राख्नका लागि दुवै पार्टनरबीच धैर्यता हुनु जरुरी छ । कतिपय अवस्थामा श्रीमान्–श्रीमतीबीच मनमुटाव निम्त्याउन सक्छ । यस्तो बेलामा धैर्यता र प्रेमको व्यवहार गर्नुपर्छ । समझ देखाउनुहोस्, क्रोध होइन। अर्को व्यक्तिको समस्या बुझ्नुहोस्। जवाफ नदिनुहोस्, यसले विवाद बढाउन सक्छ।
१४. महत्व दिनुहोस्
अरुको कुनै कुरालाई महत्व नदिँदा अक्सर सम्बन्ध चिसो हुन थाल्छ । यो पुरुषप्रधान समाजमा प्रायः घरका अधिकांश निर्णय पुरुषले नै लिने गरेको देखिन्छ तर यस्तो हुनुहुँदैन । जीवनको हरेक निर्णयमा श्रीमान् र श्रीमती दुवैको समान अधिकार हुन्छ । त्यसकारण, तपाईंले लिने हरेक निर्णयमा आफ्नो पार्टनरलाई समावेश गर्नुहोस्। उनीहरूको विचारलाई पनि महत्त्व दिनुहोस्। राम्रो सम्बन्ध त्यो हो जसमा श्रीमान् श्रीमती दुबैले एकअर्कालाई महत्व दिन्छन् ।
१५. हेरचाह
श्रीमान्–श्रीमतीबीचको सम्बन्धलाई सुमधुर बनाउन एकअर्काको ख्याल राख्नुपर्छ । यसका लागि एकअर्काको रुची–नापसंदको ख्याल गर्नुपर्छ । यसले अर्को व्यक्तिलाई महसुस गराउनेछ कि तपाइँ उनीहरूको बारेमा कति चासो राख्नुहुन्छ। तपाईंको सम्बन्ध पनि बलियो र गहिरो हुनेछ।
१६. आफ्नो अहंकार घर बाहिर राख्नुहोस्
कुनै पनि सम्बन्धमा अहंकारको प्रवेशले यसलाई नष्ट गर्ने निश्चित छ। यस्तो अवस्थामा पति पत्नीको नाजुक सम्बन्धमा अहंकारलाई टाढा राख्नुपर्छ । यसले राम्रो सम्बन्धमा पनि दरार आउन सक्छ।
१७. हरेक कठिन क्षणमा समर्थन गर्नुहोस्
जीवनमा उतारचढाव आउँछन् । कसैको पनि समय एकनास हुँदैन । कहिलेकाहीँ शारीरिक र कसैलाई आर्थिक रूपमा पीडा हुन सक्छ। कहिलेकाहीँ कसैलाई मानसिक समस्या हुन सक्छ। राम्रो र बलियो सम्बन्ध त्यो हो जसमा एक पार्टनरले अर्को पार्टनरलाई नराम्रो समयमा छोड्दैन तर उनको साहस बन्छ।
१८. रोमान्स महत्त्वपूर्ण छ
विवाहको प्रारम्भिक अवधिमा श्रीमान्–श्रीमतीबीच धेरै रोमान्स हुने गरेको देखिन्छ तर समयसँगै त्यो फिक्का हुन थाल्छ । सुन्दर सम्बन्ध प्रेम र रोमान्सले भरिएको हुनुपर्छ। रोमान्सले पति–पत्नीबीच भावनात्मक बन्धन ल्याउँछ र सम्बन्धलाई पनि मजबुत बनाउँछ।
१९. अर्को व्यक्तिले के भन्छ ध्यान दिनुहोस्
सुखी दाम्पत्य जीवनका लागि पति पत्नीले एकअर्काको कुरा ध्यानपूर्वक सुन्नुपर्छ। कयौं पटक अर्काको कुरा ध्यान दिएर नसुन्दा सम्बन्धमा दुरी आउन थाल्छ । तसर्थ, तपाईंले सधैं आफ्नो पार्टनरले भनेको कुरामा ध्यान दिनुपर्छ। जसका कारण सम्बन्धमा कुनै किसिमको असमझदारी हुने सम्भावना रहँदैन ।
२०. असल साथी बन्नुहोस्
पति–पत्नीको सम्बन्धमा माया, विश्वास, सम्मान र रोमान्सका साथै साथीजस्तै राम्रो समझदारी हुनु ।
