काठमाडौं । धर्मराज युधिष्ठिर धर्मको सन्तानबाट जन्मिएका कुन्तीका बहादुर, बहादुर, गम्भीर र सफल पुत्र थिए। युधिष्ठिर पाण्डुका छोरा र पाँच पाण्डवहरूमध्ये जेठा दाजु थिए । उहाँमा नीतिमा निपुण र विनम्र। उहाँमा मानवीय करुणा थियो । युधिष्ठिर धर्मराजका पुत्र थिए, उहाँ सत्यता र धार्मिक आचरणका लागि प्रसिद्ध हुनुहुन्छ। उहाँ हस्तिनापुरका राजा भए, जहाँ उहाँले ३६ वर्षसम्म धार्मिक रूपमा शासन गरे। उहाँ एक आदर्श सम्राट हुनुहुन्थ्यो, महाराज परीक्षितलाई राज्य सुम्पेर स्वर्ग जानुभयो। स्वर्गका शासक इन्द्र स्वयम् उनलाई लिन आएका थिए ।
प्राचीन भारतीय महाकाव्य महाभारतका अनुसार युधिष्ठिर पाण्डवहरूमध्ये एक थिए। यमराज उनका पिता थिए र उनी माता कुन्तीका छोरा थिए । उनी भाला चलाउन माहिर थिए र कहिल्यै झूट बोलेनन्। महाभारतको अन्तिम दिन उनले कौरवहरूको पक्षमा रहेका आफ्ना मामा शल्यको हत्या गरेका थिए। उनका पिताले पनि यक्ष बनेर तालमा उनको परीक्षा गरेका थिए । महाभारत युद्धमा धर्मराज युधिष्ठिर सात अक्षौहिनी सेनाका मालिक बनेर कौरवहरूसँग युद्ध गर्न तयार थिए भने सबैभन्दा क्रोधित दुर्योधन एघार अक्षौहिनी सेनाका मालिक थिए।
उहाँ (धर्मराज युधिष्ठिर) कुन्तीको गर्भबाट धर्मराजको मिलनमा हस्तिनापुरमा जन्मनुभएको थियो। जब उहाँ वयस्क भए, उनले कौरवहरूसँग मिलेर गुरु द्रोणाचार्य जीबाट धनुर्वेद सिके। समय आएपछि उनले युवराजको पद पाएपछि अचम्मको धैर्य, लगनशीलता, सहिष्णुता, नम्रता, दया र सबै प्राणीहरूप्रति दयालुता आदि गुणहरू देखाए र उत्कृष्ट ढंगले जनताको हेरचाह गरे। उनका दुई रानी थिए जसको नाम द्रौपदी र देविका थियो।
यसपछि दुर्योधन आदिको षड्यन्त्रका कारण उनलाई आफ्ना दाजुभाइ र आमासहित बर्नवा (वर्णावत) पठाइयो। धर्मराज युधिष्ठिर धर्मको सन्तानबाट जन्मिएका कुन्तीका बहादुर,गम्भीर र सफल पुत्र थिए । युधिष्ठिर पाण्डुका छोरा र पाँच पाण्डवहरूमध्ये जेठा दाजु थिए । उहाँ नीतिमा निपुण र विनम्र। उहाँमा मानवीय करुणा थियो । युधिष्ठिर धर्मराजका पुत्र थिए, उहाँ सत्यता र धार्मिक आचरणका लागि प्रसिद्ध हुनुहुन्छ। उनी हस्तिनापुरका राजा भए, जहाँ उनले ३६ वर्षसम्म धार्मिक रूपमा शासन गरे।
युधिष्ठिरले कसरी कुकुरलाई स्वर्गमा पठाए ?
श्रीकृष्णको स्वर्गयात्रापछि हिमालय पर्वतको यात्राबाट थकित द्रौपदी, सहदेव, नकुल भीम र अर्जुनको मृत्यु भयो र उनीहरूसँगै हिँड्ने कुकुर मात्रै बचाइयो। जब भगवान इन्द्र स्वयम् स्वर्गमा लैजान रथमा पुगे, युधिष्ठिरले भने– यदि तिमीले आफ्नो स्वामीप्रति समर्पित यो असहाय कुकुरलाई मृत्युको लागि यहाँ छाड्दै छौ भने म स्वर्ग जाने छैन । त्यो कुकुर धर्मराज (यम) को रूप थियो, जो प्रकाशको किरण लिएर स्वर्ग गएको थियो।
