काठमाडौं, १४ असार । आज देवशयनी एकादशी । भक्तजनले भगवान् विष्णु र शिवको पूजा–आराधना गरी व्रत बस्ने गर्छन् । मान्यता अनुसार यस एकादशीमा भगवान विष्णु चार महिना अर्थात् देव उथनी एकादशीसम्म योग निद्रामा जानुहुन्छ । यसलाई निद्रा पनि भनिन्छ।
यस अवधिमा भक्ति, भजन, प्रवचन आदिको अनुष्ठान हुनेछ तर सगाई, विवाह, पवित्र धागो, मुण्डन, देवताको मूर्ति, प्राणप्रतिष्ठा जस्ता शुभ कार्य हुने छैनन् । यस अवधिलाई चातुर्मास पनि भनिन्छ । यस अवधिमा साउन, हरियाली अमावस्या, गुरु पूर्णिमा, रक्षा बन्धन, श्रीकृष्ण जन्माष्टमी, गणेशोत्सव आदि ठूला पर्वहरू आउनेछन् जसमा पूजा गर्न सकिन्छ।
यस वर्ष देवशयनी एकादशी २९ जुनमा र देव उथनी एकादशी २३ नोभेम्बरमा परेको छ । यसरी भगवान योग निद्रामा १४८ दिन अर्थात् करिब पाँच महिना रहनुहुनेछ। यसो हुनुको कारण एक महिना बढी भएकाले यस वर्ष एक महिना बढेको हो ।
यसकारण शुभ कार्य हुदैन
भगवान विष्णुलाई संसारको रक्षक मानिन्छ । शुभ कार्यका लागि जागृत रहनु आवश्यक छ। त्यसैले देव शयनी एकादशीदेखि देव उथनी एकादशीसम्म शुभ कार्य बन्द रहन्छ ।
देव २३ नोभेम्बर मा उठ्नेछ
देवशयनी एकादशी बिहीबार (आजदेखि) पर्नेछ । यस दिनदेखि देव अर्थात् विष्णुले चार महिना विश्राम लिनेछन् । यसको अवधि २३ नोभेम्बरमा देव उथनी एकादशीमा समाप्त हुनेछ। सोही दिनबाट माङ्गलिक कार्य पनि सुरु हुनेछ ।
शिवजीले भगवान विष्णुको जिम्मा लिनेछन्
चातुर्मासको समयमा भगवान विष्णु योग निद्रामा हुँदा ब्रह्माण्डको शक्ति चलाउने जिम्मेवारी भगवान शिवको हातमा रहनेछ। यस अवधिमा श्रावण महिना आउनेछ र एक महिना विशेष पूजा गरिने छ । चातुर्मासमा नै हरिहर मिलन अर्थात् भदौ महिनामा भगवान विष्णु र शिवजीको सँगै पूजा गरिन्छ ।
चातुर्मासको समयमा आउने चाडपर्वहरू
जन्माष्टमीमा श्रीकृष्णको पूजा गरिन्छ, त्यसपछि गणेश चतुर्थीदेखि अनन्त चतुर्दशीसम्म भगवान गणेशको पूजा गरिन्छ। यस पर्वमा पितृ पक्ष र त्यसपछि नवरात्रि, दशैं र शरद पूर्णिमा हुनेछ । यसपछि करवा चौथ, दीपावली र देवउथनी एकादशी हुनेछ ।
