काठमाडौं, ३१ वैशाख । ‘म तिम्रो आमा हुँ’ यो संवाद हामी सबैले आफ्नी आमाबाट बारम्बार सुनेको हुनुपर्छ। यद्यपि यो सुख्खा तथ्य हो, तर आमा हुनुको अर्थ त्यति सरल छैन। आमा हुनु भनेको नौ महिना आफ्नो ज्यान जोखिममा पार्नु हो । आमा बन्नु भनेको यस्तो पीडा सहनु हो जुन मानिसले धेरै सहन गर्न सक्दैन। गर्भमा रहेको बच्चालाई बचाउन आमाले पाठेघरलाई २० पटकसम्म फराकिलो बनाइदिनुहुन्छ ताकि यसले सास फेर्न सकोस् । यस क्रममा उनको मुटु दबाइन्छ । फोक्सो दबिन्छ। रगत यति बढ्छ कि रक्तचाप रोग बन्छ ।
बच्चाको जन्म आमाको लागि दोस्रो जन्म पनि हो।
गर्भावस्थामा आमाको शरीरमा हुने परिवर्तनहरू सामान्य हुन करिब ६ हप्ता लाग्छ। बच्चाको गर्भमा हुँदा शरीरमा निस्कने सबै हर्मोनहरू सामान्य अवस्थामा फर्किन्छन्। शरीरसँगै आमाको मानसिक स्वास्थ्यमा पनि असर पर्छ । बच्चा जन्माएपछि आमालाई पनि प्रायः पोस्टपार्टम डिप्रेसनबाट गुज्रनुपर्ने हुन्छ । नेशनल इन्स्टिच्युट अफ मेन्टल हेल्थका अनुसार बच्चा जन्माएपछि एस्ट्रोजेन र प्रोजेस्टेरोन जस्ता हर्मोनको स्तर द्रुत रूपमा घट्छ । आमाको मस्तिष्कमा रासायनिक परिवर्तनहरू हुन्छन् र यसले मूड स्विङजस्ता लक्षणहरू निम्त्याउँने दैनिक जागरणले जनाएको छ ।
यी भावनात्मक ट्रिगरहरू कहिले उदासी, कहिले चिन्ता र कहिले थकानको रूपमा आउँछन् जसले शरीरलाई सुस्त बनाउँछ । त्यसैले बच्चा जन्माएपछि आमाले मानसिक र शारीरिक दुवै पक्षमा लामो यात्रा गर्नुपर्ने हुन्छ । र यसमा उसलाई परिवारबाट समाजको सहयोग चाहिन्छ । बच्चाको जन्म पछि, अर्को यात्रा पछि, उनले आफूलाई आमाको रूपमा र एक महिलाको रूपमा ल्याउन सक्षम हुन्छिन ।
