ललितपुर। गिम्दीकी १४ वर्षीया अनुसार घरमै बनेको कपडाको पुन: प्रयोग गर्न मिल्ने प्याड प्रयोग गर्दछिन् । महिनावारी भएको बेला पोसिलो खाना खाने, प्रशस्त आराम गर्ने तथा घरमै कपडाको पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्याडको शिक्षा र सिप उनकी आमा सीता दुलालले दिएकी छिन ।
एक छोरी र एक छोराकी आमा सीता भन्छिन्, ‘महिलाको लागि भनेर सुरक्षित महिनावारी तथा पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्याड निर्माण सम्बन्धी तालिमपछि हामीले त्यही सिप र ज्ञान हाम्रा छोरीलाई दियौं ।’
एक गैरसरकारी संस्थाको महिला सशक्तीकरण कार्यक्रमअन्तर्गत नारायणी महिला समूहका, गिम्दी बाग्मती गाउँपालिका-७ का १२ जना महिलालाई सुरक्षित महिनावारी तथा पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्याड सम्बन्धी तीन दिने तालिमपछि स्थानीय महिलाले लाभ लिइरहेका छन् ।
उक्त संस्थाले आफ्नै पहलमा गतफागुन १३ र १४ गते एक जना महिला तथा १२ जना किशोरीलाई एक दिने तालिम प्रदान गरेको थियो । तालिम पश्चात् ती महिला तथा किशोरी समाजमा अन्य महिला तथा किशोरीमा जनचेतना फैलाउने कार्य गरिरहेकी छन् ।
अनुसा महिनावारी हुँदा आफूलाई थाहा नभएको कुरा आमासँग सल्लाह लिने गरेको बत्ताउँछिन् । उनी भन्छिन्,‘विद्यालयमा आफ्ना साथीहरूलाई पनि पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्याडको फाइदा बारे बताइरहेकी हुन्छु ।’
अनुसारका अनुसार महिनावारी हुँदा लामो समयसम्म बजारमा पाइने सेनिटरी प्याडको र त्यसका असर थाहा नभएको हुनाले लामो समयसम्म एउटै प्याड प्रयोग गरिराख्दो स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या आइरहेका थिए । अब भने सीता र उनकी छोरी अनुसा सचेत भइसकेका छन् । महिनावारी हुँदा आफ्नो र आफ्नो छोरीको राम्रो ख्याल गर्ने महिनावारी हुँदा आफैले बनाएको प्याड प्रयोग गर्छन् ।
अनुसा मात्रै होइन बागमती गाउँपालिका-७ गिम्दी कटुवाकी रमा विक प्याड बनाउने तालिम लिनुभन्दा अगाडी महिनावारी हुँदा आफूले धेरै समस्या भोगेको बताउँछिन् ।
पहिला महिनावारी भएको समयमा घरमा छुट्टै बस्नु पर्ने, भान्छामा छुन नहुने आदि कारणले धेरै समस्या आएको उनी बताउँछिन् ।
प्याड बनाउने तालिम लिइएपछि आफूमा आएको परिवर्तनबारे बेलिबिस्तार लगाउँदै विक आफूले लिएको तालिम मेरो छोरीलाई सिकाएको बताउँछिन् । भन्छिन्, ‘अहिले म महिनावारीको बारेमा खुलेर कुरा गर्न सक्ने भएकी छु ।’
गिम्दी मगरगाउँकी अरिता तुम्सिङ पनि महिनावारी हुँदा घरमा भएका पुराना कपडा प्रयोग गर्थे गरेको बताउँछिन् । उनी भन्छिन्, ‘त्यो कपडा ६/६ घण्टामा प्रयोग गरेको कपडा फेर्नु पर्छ भन्ने थाहा थिएन । त्यसैले इन्फेक्सन हुन्थ्यो ।’ प्याड बनाउन सिकेपछि आफूले धेरै राहत पाएको उनको भनाई छ । भन्छिन्, ‘अहिले धेरै सजिलो भएको छ ।’
गिम्दी सुवानेकी विष्णु माया लो भने स्कुल जाने समयमा स्कुलमा प्रयोग गरेको प्याड फ्याँक्ने ठाउँ नभएले एउटै प्याड लामो समयसम्म प्रयोग गर्थे र त्यसले गर्दा घाउ खटिरा आउने र समस्या भोग्नु परेको बताउँछिन् । भन्छिन्,‘मैले प्याड बनाउनसँगै आफू सुरक्षित हुन सिके ।’
असुरक्षित महिनावारीले महिला तथा किशोरीको प्रजनन स्वास्थ्यमा गहिरो नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ । तसर्थ बेलैमा सावधानी अपनाउन जरुरी छ ।
