काठमाडौं, १ चैत्र । आचार्य चाणक्यलाई विश्वका उत्कृष्ट विद्वानहरूमा गनिन्छ। उहाँद्वारा रचित चाणक्य नीति आज पनि संसारभर पढिन्छ र सुनिन्छ। आचार्य चाणक्यको नीति अवलम्बन गरेर मात्रै महान् सम्राट चन्द्रगुप्त मौर्यले मगध देशमा मौर्य वंशको स्थापना गरी धनानन्द जस्ता शासकलाई पराजित गरेका थिए । आचार्य चाणक्यलाई राजनीति, कूटनीति, रणनीतिको मात्र ज्ञान थिएन, जीवनका विभिन्न क्षेत्रहरूको विस्तृत ज्ञान थियो। आज चाणक्य नीतिको यस भागमा हामी जान्नेछौं कि देवी लक्ष्मी कुन स्थानमा सुखी बास गर्नुहुन्छ र संसारमा के स्थिर छ?
चाणक्य नीति ज्ञान
मूर्खः यात्रा न पूज्यन्ते धन्य यात्रा सुसञ्चितम्।
युगलः कल्हो नास्ति तत्र श्री स्वयंमागता।
आचार्य चाणक्यले यस श्लोक मार्फत बताउनुभएको छ कि जहाँ मूर्ख वा अज्ञानी व्यक्तिको सम्मान हुँदैन, जहाँ अन्नको भण्डार सधै भरी रहन्छ । पति–पत्नी वा परिवारका सदस्यहरूबीच कुनै झगडा नहुने ठाउँ। त्यहाँ माता लक्ष्मी स्वयं वास गर्नुहुन्छ। त्यसैले मानिसले सधैं यी कुराहरूलाई ध्यानमा राखेर जीवन जिउनुपर्छ। नत्र व्यक्तिले आर्थिक, मानसिक र शारीरिक रूपमा धेरै प्रकारका समस्याहरूको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ।
जाऔं लक्ष्मीश्चलाः प्राणसञ्चले जीवित मन्दिरहरू।
चलाछले च संसारे धर्म एक ही निश्चल।
आचार्य चाणक्यले लक्ष्मीको स्वभाव चंचल रहेको बताएका छन् । उनी आज हामीसँगै छिन् भने भोलि कतै जान्छिन् । त्यसैगरी जीवन, प्राण, शरीर यी सबै चंचल छन्, समय आएपछि नष्ट हुन्छन्। तर ब्रह्माण्डमा ’धर्म’ मात्र अटल छ, त्यसैले व्यक्तिले सधैं धर्मको मार्गमा लागेर आफ्नो काम गर्नुपर्छ र अरूलाई पनि धर्मको ज्ञान दिनुपर्छ। त्यस्ता व्यक्तिलाई मात्र श्रेष्ठ मानिन्छ।
