हिँड्दाहिँड्दै बाटैमा जन्मिन्छन्, बाटैमा बित्छन् सन्तान

बाजुरा, पुस १५ । बूढीनन्दा नगरपालिका–८ की ३६ वर्षीया डोमा गुरुङ (भोटे) ले हालसम्म ११ सन्तान जन्माइन्। यो उमेरसम्म कुनै स्वास्थ्य संस्था नटेकेकी उनले सबै शिशु हिँड्दाहिँड्दै बाटोमै जन्माएकी हुन्। तीमध्ये ८ सन्तान बाटोमै बिते। अहिले ३ जना मात्र जीवित छन्।

बाजुराको उत्तरी भेगका यी बासिन्दाको थर गुरुङ, थापा रहे पनि उनीहरू भोटे जनजाति हुन्। उनीहरूको मुख्य पेसा भेडापालन हो। बर्सेनि हिउँदयामको सुरुआतसँगै बस्ती आसपासको लेकाली भेगमा हिमपात हुन थाल्छ। त्यसैले उनीहरू केही महिना औलमा बिताउँछन्। घर फर्कंदा भेडालाई बोकाएर खाद्यान्न पनि ओसार्छन्। ‘यो क्रम पुर्खाकै पालादेखि चल्दै आएको हो,’ समुदायका अगुवा नृप थापाले भने, ‘औलतिर आउजाउ गर्दा गर्भवती महिला पनि साथै हुन्छन्। कतिपय बाटोमै सुत्केरी हुन्छन्।’ मंसिर–पुसको चिसो ठिहीमा त्रिपालमुनि रात गुजार्छन् उनीहरू। बाटोमै सुत्केरी हुनु सामान्य ठान्छन् महिला। भेडाच्यांग्रा सँगै हुने भएकाले दोस्रो दिन अर्को गन्तव्यमा पुग्नैपर्छ। ‘परम्परागत बाध्यता र चेतना अभावले यहाँका भोटे जनजाति महिला बाटोमै सुत्केरी हुन्छन्,’ जनस्वास्थ्य अधिकृत रमेश कुँवरले भने, ‘शिशु र आमाको स्वास्थ्य जोखिममा पर्छ।’