काठमाडौं, १२ कात्तिक । संसारमा मानिसहरु धेरै किसिमका रोगहरुबाट ग्रसित छन् । यी सबै रोगहरू मध्ये, ठूलो संख्यामा मानिसहरू सामान्यतया एलर्जी जस्ता समस्याबाट ग्रस्त हुन्छन्। सामान्यतया मानिसलाई छाला, श्वासप्रश्वास प्रणाली, आँखा र नाकको एलर्जीको समस्या देखिने गरेको देखिन्छ ।
विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका अनुसार विश्वका २६ प्रतिशत मानिस यस्ता विभिन्न एलर्जीबाट गुज्रिरहेका छन् । यी २६% मध्ये, ५०% मानिसहरू नाक एलर्जीको समस्याबाट गुज्रिरहेका छन् । एलर्जी राइनाइटिस र एलर्जी दम दुवै श्वासप्रश्वास प्रणालीसँग सम्बन्धित एलर्जी हुन्। यसलाई श्वासप्रश्वास प्रणालीको क्ष्न् तत्काल विज्ञापन एलर्जी मानिन्छ। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले दिएको तथ्यांकअनुसार विश्वमा ४० करोड मानिस एलर्जी राइनाइटिस र ३० करोड मानिस दम रोगबाट पीडित छन् । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले दिएको जानकारीका आधारमा सन् २०२५ सम्ममा विश्वभर ४० करोड मानिस दम जस्ता गम्भीर रोगबाट ग्रसित हुनेछन् । तर यस लेखमा हामी तपाईलाई नाकको एलर्जीसँग सम्बन्धित गम्भीर रोग र यससँग सम्बन्धित उपचार र उपायहरूबारे बताउन गइरहेका छौं ।
नाक एलर्जी कसरी हुन्छ?
हामी सबैको शरीरमा प्रतिरक्षा प्रणाली हुन्छ जसले हाम्रो शरीरलाई धेरै हानिकारक रोगहरूबाट बचाउँछ । हाम्रो शरीरमा कुनै पनि ब्याक्टेरियाले आक्रमण गर्दा प्रतिरक्षा प्रणाली बढी सक्रिय हुन्छ । तर कहिलेकाहीँ यस्तो हुन्छ कि हाम्रो शरीर भित्रको प्रतिरक्षा प्रणालीले हाम्रो शरीरलाई धेरै हानि नगर्ने चीजहरूलाई पनि हावी गर्छ।
उदाहरणका लागि, कहिलेकाहीँ हाम्रो शरीर धुलो, माटो, परागकणका कारण जनावरको रौं आदिको सम्पर्कमा आउँदा यो प्रतिरक्षा प्रणालीले आफ्नो प्रतिक्रिया व्यक्त गर्छ र यसैलाई हामी एलर्जी भन्छौं। सामान्यतया, नाकको एलर्जी घरमा फैलिएको धूलो र रूख वा घाँसको परागका कारण हुन्छ। यसबाहेक, यदि तपाईंको घरमा कुकुर वा बिरालो छ भने, त्यसको कपाल वा फाइबरले पनि नाकको एलर्जी हुन सक्छ । धुवाँ÷धुलो प्रदूषण पनि नाकको एलर्जीको प्रमुख कारण हो । कहिलेकाहीं दूध, अण्डा, दाल जस्ता खानेकुराका कारण कतिपयलाई एलर्जी हुने सम्भावना हुन्छ ।
नाक एलर्जीको लक्षण
एलर्जी राइनाइटिसको मुख्य कारण एलर्जीहरू हुन्, जबकि चिसो र खोकीको मुख्य कारण हावामा फैलिने कीटाणुहरू हुन्। यस्तो अवस्थामा तपाईलाई नाकको एलर्जी छ वा तपाईलाई रुघाखोकी लागेको छ कि छैन भनी सामान्य रुपमा यकिन गर्न सकिदैन । त्यसैले, तपाईंले एलर्जी राइनाइटिस वा नाक एलर्जीको कारण वा लक्षणहरू थाहा पाउनु पर्छ। त्यसैले आउनुहोस्, नाकको एलर्जीका लक्षणहरू के के हुन् जानौं।
यदि तपाईलाई ज्वरो आएको छ वा कडा दुखाइको अनुभव भइरहेको छ भने तपाईले डाक्टरमा जानुहोस् र जाँच गराउनुपर्छ। यसबाहेक, यदि तपाईंको नाकमा उत्पादन भएको बलगम लगातार बगिरहेको छ भने, यदि तपाईंको नाक लगातार बगिरहेको छ भने यो पनि नाक एलर्जीको लक्षण हुन सक्छ।
यस बाहेक, यदि तपाई बारम्बार हाच्छ्युँ गर्ने समस्याको सामना गर्दै हुनुहुन्छ भने तपाईलाई नाकको एलर्जी हुन सक्छ। यसका साथसाथै यदि तपाईलाई नाक, कान र घाँटीमा चिलाउने महसुस हुन्छ भने तपाई नाकको एलर्जीको सिकार हुन सक्नुहुन्छ भन्ने बुझ्नुहोस् । धेरै पटक नाकको एलर्जीका कारण पनि आँखाबाट पानी आउन थाल्छ ।
यदि यस प्रकारको समस्या सामान्य रुघाखोकीको तुलनामा धेरै लामो समयसम्म रह्यो भने, तपाईंले नाकको एलर्जीबाट पीडित हुन सक्नुहुन्छ भन्ने बुझ्नुपर्छ। यस्तो अवस्थामा, यी लक्षणहरूलाई बेवास्ता नगरी, तपाईंले तुरुन्तै डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ। यद्यपि नाकको एलर्जीले धेरै हानि गर्दैन, यसले तपाईंको दैनिक जीवनमा धेरै अवरोध ल्याउन सक्छ।
नाक एलर्जी उपचार
नाकको एलर्जीको स्थायी उपचार छैन् । केही दबाबले निश्चित रूपमा छोटो समयको लागि नाक एलर्जीबाट राहत प्रदान गर्न सक्छ तर यो स्थायी समाधान हुन सक्दैन । यदि तपाईं नाकको एलर्जीबाट बच्न चाहनुहुन्छ भने, तपाईंले केही कुराहरू ध्यानमा राख्नु पर्छ, जस्तै पराग कणहरूबाट बच्न धुलो भएको ठाउँमा जानु कम गर्नुहोस् वा यदि तपाईं त्यस्तो ठाउँमा जाँदै हुनुहुन्छ भने तपाईंले आफ्नो रुमाल आदि बाँध्नु पर्छ ।
तर हावासँगै रुख र बोटबिरुवाको पराग पनि नाकबाट प्रवेश गर्छ, त्यसैले हावाबाट बच्न सकिँदैन। तसर्थ, नाक एलर्जी पनि औषधि मार्फत उपचार गरिन्छ। नाकको एलर्जीका लागि दिइने औषधिहरू ओभर–द–काउन्टर मात्र हुन्। यस्तो अवस्थामा यी औषधिहरूले स्थायी समाधान दिन सक्दैनन्। यद्यपि, नाकको एलर्जीबाट बच्ने थुप्रै तरिकाहरू छन्, जसमा एन्टिहिस्टामाइनहरू, डिकन्जेस्टेन्टहरू, एन्टी–ल्युकोट्रिनहरू, स्टेरोइड स्प्रेहरू, इम्युनोथेरापीहरू, आँखाको ड्रपहरू र नाक स्प्रेहरू समावेश छन्।
तर यी सबै औषधिको उपचार लिनुअघि डाक्टरसँग परामर्श लिनु अति आवश्यक छ। सामान्यतया रुघाखोकी जस्ता रोगलाई हामी नाकको एलर्जी मान्दछौं। तर सामान्यतया चिसो वा ज्वरो १ देखि २ हप्तासम्म मात्र रहन्छ।
यदि तपाईलाई यो भन्दा लामो समयसम्म रुघाखोकी वा रुघाखोकी जस्ता समस्याहरू छन् भने तुरुन्तै चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्छ। यस बाहेक यदि तपाईले आँखा र नाकको एलर्जीबाट बच्नको लागि लिइरहनुभएको औषधिको तपाईमा कुनै साइड इफेक्ट छ भने तपाईले डाक्टरसँग परामर्श लिनुपर्छ।
