काठमाडौं,२८ वैशाख । खानाले हाम्रो भोक मात्र तृप्त गर्दैन, हामीलाई सन्तुष्टिको अनुभूति पनि दिन्छ । विशेष गरी यदि तपाईंले आफ्नो मनपर्ने खाना खानुभएको छ । स्वस्थ रहनका लागि खाने इच्छा चाहिन्छ । खानासँगको यो विशेष सम्बन्धले तपाईलाई स्वस्थ राख्छ र तपाईलाई बाँच्न ऊर्जा दिन्छ। तपाईले देख्नु भएको होला कि तपाई बिरामी पर्दा तपाईको भोक पनि प्रभावित हुन्छ, जसको कारण तपाई कमजोर हुनुहुनेछ। कतिपय मानसिक रोगमा पनि यस्तै हुन्छ ।
हामी डिप्रेसन र चिन्ता जस्ता मानसिक स्वास्थ्य अवस्थाहरूको बारेमा कुरा गर्दैछौं जसले हाम्रो स्वास्थ्य र हाम्रो आहारमा गहिरो प्रभाव पार्छ। यी दुबै मानसिक अवस्थाहरूले खानासँग व्यक्तिको विशेष सम्बन्धलाई असर गर्छ, जसले खराब नतिजा निम्त्याउन सक्छ । मनोवैज्ञानिक अनुसन्धानले देखाएको छ कि ’डिसफोरिया’ ले खानासँगको सम्बन्ध बिगार्न काम गर्छ। खाना छनोटमा नकारात्मक भावनाहरूको प्रभाव, खाने व्यवहारमा तनावको प्रभाव, र नकारात्मक शरीर छवि र अव्यवस्थित खाने बानीहरू बीचको सम्बन्ध सहित। डिप्रेसन र चिन्ताबाट पीडित व्यक्तिले भोक र खाने बानीमा परिवर्तन अनुभव गर्न सक्छ।
अवसाद र चिन्ता के हो?
महजबीन दोर्डी, क्लिनिकल साइकोलोजिस्ट, सर एचएन रिलायन्स फाउन्डेशन अस्पताल, मुम्बई, बताउँछिन् कि डिप्रेसनमा व्यक्तिले उदास, बेकार र कम ऊर्जा महसुस गर्छ र यी भावनाहरूले तपाईंको खाना छनौट र भोकलाई पनि असर गर्न सक्छ। डिप्रेसनसँग संघर्ष गर्ने मानिसहरूलाई भोक लाग्दैन र खाना खाएर सन्तुष्टि हुँदैन, जसले गर्दा तौल घट्ने र पोषणको कमी हुन्छ । यस बाहेक धेरै पटक डिप्रेसनमा बिरामीले अत्याधिक खाना खान थाल्छ, विशेषगरी उच्च क्यालोरी, कम पोषणयुक्त खानेकुरा जसले शरीरलाई फाइदा गर्दैन तर तौल बढाउँछ ।
एकै समयमा, चिन्ता भनिन्छ जब एक व्यक्तिले सधैं चिन्ता, डर र असुविधा महसुस गर्दछ। जसका कारण भोकमा असर पर्छ । व्यक्तिले केही खानेकुरा वा परिस्थितिहरू, जस्तै सामाजिक जमघट वा निश्चित रेस्टुरेन्ट वा खानाहरू बेवास्ता गर्छ। साथै, चिन्ता र तनावको सामना गर्न, मानिसहरू धेरै खाने वा धेरै खाने गर्छन्। जसले स्वास्थ्यमा नराम्रो असर गर्छ ।
डिप्रेसन र चिन्ताले पनि तनावको स्तर बढाउँछ, भोक र खानाको लालसालाई असर गर्छ। लगातार तनावले शरीरमा कोर्टिसोलको स्तर बढाउँछ, जसले भोक र मेटाबोलिज्मलाई असर गर्छ र तौल बढ्छ।
यदि तपाईं आफ्नो शरीर वा शरीरसँग सन्तुष्ट हुनुहुन्न भने, यसले अस्वस्थ खाने बानी पनि निम्त्याउन सक्छ, जसले डिप्रेसन र चिन्ताको लक्षणहरू निम्त्याउन सक्छ। डिप्रेसन र चिन्ताको साथ संघर्ष गर्ने मानिसहरू प्रायः आफ्नो शरीरको बारेमा नकारात्मक महसुस गर्छन्। यसले खाना खान बन्द गर्छ वा आवश्यकता भन्दा बढी खान थाल्छ। यी दुबैले तपाईको स्वास्थ्यलाई हानि पु¥याउँछ।
यदि तपाईं वा तपाईंले चिन्ने कोही डिप्रेसन, चिन्ता, वा खाने विकारसँग संघर्ष गर्दै हुनुहुन्छ भने, पेशेवर मद्दत खोजिनुपर्छ । थेरापी, औषधि, र जीवनशैली परिवर्तनहरूले यी समस्याहरू व्यवस्थापन गर्न र तपाईंको जीवनको गुणस्तर सुधार गर्न मद्दत गर्न सक्छ ।
