नयाँ दिल्ली, ७ भदौ । चन्द्रयान–३ ले चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुव नजिक उत्कृष्ट अवतरण गरेर भारतले इतिहास रचेको छ । अर्को ठूलो शर्त प्रज्ञान रोभर अवतरण गर्ने र चन्द्रमाबाट डाटा सङ्कलन गरी इसरोलाई पठाउने तयारी थियो ।
यद्यपि, रोवरको प्रशिक्षणमा समय लाग्यो। विक्रम ल्यान्डरको टचडाउनको धुलो नमिलेसम्म रोभर लन्च गर्न नसक्नुको कारण यस्तो भएको हो । चन्द्रमाको गुरुत्वाकर्षण पृथ्वीको एक अंश हो, धुलो पृथ्वीमा बस्ने तरिकाले बस्दैन।
धूलो जम्मा हुनुअघि रोभरलाई बाहिर निकालेमा रोभरमा रहेका क्यामेरा र अन्य संवेदनशील उपकरणमा क्षति पुग्न सक्ने वैज्ञानिकहरू चिन्तामा छन्। “रोभर केही घण्टामा बाहिर आउनेछ। कहिलेकाहीँ एक दिन पनि लाग्छ । एक पटक रोभर बाहिर आएपछि, यसले दुईवटा प्रयोग गर्नेछ,“ इसरोका प्रमुख सोमनाथले अवतरणपछि खुसीको क्षणमा पत्रकारहरूसँग भने,“हामी प्रज्ञानको प्रवेश पछि धेरै रोमाञ्चक समयको लागि पर्खिरहेका छौं …१४ दिनको लागि प्रयोग गर्नेछ।“
रोभर प्रज्ञानले पहिले आफ्नो सौर्य एरे विस्तार गर्नेछ र ल्यान्डर विक्रमसँग जोडिएको टिथरको साथ बाहिरिनेछ । चन्द्रमाको सतहमा रोभर स्थिर हुने बित्तिकै टिथर काटिनेछ । यसपछि यसले आफ्नो वैज्ञानिक मिशन सुरु गर्नेछ ।
रोभर प्रज्ञानले पहिले आफ्नो सौर्य एरे विस्तार गर्नेछ र ल्यान्डर विक्रमसँग जोडिएको टिथरको साथ बाहिरिनेछ । चन्द्रमाको सतहमा रोभर स्थिर हुने बित्तिकै टिथर काटिनेछ। यसपछि यसले आफ्नो वैज्ञानिक मिशन सुरु गर्नेछ ।
प्रज्ञानले पठाएको तथ्याङ्क यस क्षेत्रमा भेटिएको पानीको ट्रेसलाई ध्यानमा राख्दै महत्त्वपूर्ण छ। यो २००९ मा क्ष्क्च्इ को चन्द्रयान–१ अनुसन्धान मा नासा उपकरण द्वारा पत्ता लगाइएको थियो।
चन्द्रयान–३ चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुव नजिकै अवतरण गर्ने पहिलो चन्द्रयान हो र पानीको उपस्थितिको सम्भावना पत्ता लगाउने पहिलो चन्द्रयान हो, जुन भविष्यका चन्द्र अभियानका लागि महत्त्वपूर्ण कारक हुनेछ।
